"Πολυξένη" της Πένυ Παπαδάκη

Η Πολυξένη άνοιξε τον φάκελο που κρατούσε στα χέρια της. Ένα εξώφυλλο περιοδικού πρόβαλε μπροστά στα μάτια της και της έκοψε την ανάσα. Ήταν η κοπέλα που την επισκεπτόταν στα όνειρά της. Η ομοιότητά τους ήταν συγκλονιστική!
Αυτή είναι η μητέρα σου.
Τα καλλιγραφικά γράμματα της γιαγιάς της έκαναν τις συστάσεις.
Σε ένα άλλο εξώφυλλο χαμογελούσε παιχνιδιάρικα και πίσω της ήταν ένας άντρας• κάποιος είχε κυκλώσει τη μορφή του.
Αυτός είναι ο πατέρας σου, διάβασε και αναρωτήθηκε γιατί δεν υπήρχε ούτε μια φωτογραφία του στο σπίτι όπου έμενε με την Ασημίνα. Ήταν ένας ωραίος άντρας, ένας άντρας που είχε το ερωτευμένο βλέμμα του καρφωμένο στη μάνα της.
Τουλάχιστον γεννήθηκα από έρωτα, σκέφτηκε κι ευχήθηκε, αν κάποτε αποκτούσε ένα παιδί, να ήταν από έρωτα.
Μια λευκή κόλα χαρτί, που από τα χρόνια είχε ελαφρώς κιτρινίσει στις άκρες, ήταν διπλωμένη στα δύο. Την άνοιξε σχεδόν ευλαβικά για να μην τη σκίσει και διάβασε μία και μόνο λέξη: ΣΥΓΓΝΩΜΗ.
Αυτή τη λέξη και μια απάντηση στο «γιατί», που της έτρωγε χρόνια την ψυχή, περίμενε η Πολυξένη από την Ασημίνα. Μα η συγγνώμη απαιτεί γενναιότητα και οι απαντήσεις αλήθεια, κι αυτή η γυναίκα δεν είχε καμία σχέση μ’ αυτές τις αξίες. Καταχράστηκε καθετί δικό της –την ταυτότητά της, τα γνήσια έγγραφά της, την περιουσία της– κάνοντάς τη να νιώθει πως δεν ανήκει πουθενά• πως είναι… Πολύ-ξένη.
Θα έρθει άραγε η λύτρωση; Και αν ναι, για ποια από τις δύο;

Η κριτική μας

Η γραφή της κυρίας Παπαδάκη πάντα μου άρεσε πολύ, για έναν κύριο λόγο, γιατί είναι πολύ προσγειωμένη και παρουσιάζει τα προβλήματα όπως ακριβώς είναι, χωρίς φανφαρολογίες και ωραιοποιήσεις.
Και σε αυτό της το βιβλίο το συναντάμε αυτό, αλλά παράλληλα με την ευαισθησία της αγκαλιάζει τους ήρωές με απόλυτο σεβασμό και τρυφερότητα.
Η συγγραφέας μας, με τη γνωστή πλέον σε όλους ευαισθησία της, προσεγγίζει την ιστορία της Πολυξένης με μεγάλη τρυφερότητα. Καταδικάστηκε πριν ακόμα γεννηθεί, να μη νιώσει τη μητρική αγάπη, και μεγαλώνοντας να μη μπορεί να «κουμπώσει» συναισθηματικά πουθενά, για να νιώσει πραγματικά, σαν στο σπίτι της. Η ίδια να νιώθει απέραντη αγάπη, αλλά κανένας να μη μπορεί ή να μη θέλει να τη δεχθεί. Και όλο αυτό είναι κάτι παραπάνω από αρκετό να γεμίζει με θλίψη και απορία τα μάτια της, και τη ψυχή της με ένα τεράστιο «Γιατί;».
Πολλοί από μας κάνουμε το σφάλμα να πιστεύουμε ακράδαντα, πως όχι μόνο έχουμε το ακαταλόγιστο σε ό,τι κάνουμε, αλλά είμαστε απόλυτα δικαιολογημένοι σε όσα πράττουμε, κι ας καταδικάζουμε τους άλλους να ζουν στην κόλαση της απόλυτης μοναξιάς. Έτσι, παιδιά σαν τη Πολυξένη μεγαλώνουν έχοντας μόνιμα την αίσθηση πως κανείς, μα κανείς δεν τους αποδέχεται και δεν έχουν κανένα δικαίωμα στην αγάπη.
Ένα κοινωνικό μυθιστόρημα που θίγει το ζήτημα για το αν μια απλή συγνώμη από αυτούς που μας έχουν φέρει στη ζωή μπορεί να διορθώσει όλα τα δεινά και τις περιπέτειες τις οποίες υπομείναμε με την άρνησή τους να μας αναθρέψουν στην αυτονόητη για τους περισσότερους, οικογενειακή εστία.
Βέβαια την εποχή που διαδραματίζεται η ιστορία αυτή, η δεκαετία του εξήντα, οι συνθήκες ήσαν πολύ δύσκολες και οι κοινωνικές αξίες πολύ αυστηρές για τις γυναίκες, και πολλά νεογέννητα μωρά, κατέληγαν κάπως έτσι, όπως η ηρωίδα μας.
Η συγγραφέας μας καταφέρνει να μας μεταδώσει πολύ έντονα συναισθήματα διαβάζοντας το βιβλίο αυτό, τα οποία όμως μας συντροφεύουν ακόμα κι όταν το έχουμε τελειώσει.
Η μόνη αλήθεια είναι, πως μόνο η συγχώρεση μπορεί να μας λυτρώσει, όσο δύσκολο κι αν ακούγεται αυτό, μόνο αυτή μπορεί να μας φιλιώσει με το παρελθόν και να μας δώσει τη δύναμη να προχωρήσουμε μπροστά στη ζωή.