Για το παραμύθι της Π. Μπότση “Εδώ κι Εκεί”

Πιάνω στα χέρια μου ένα παραμύθι κόκκινο σαν ρουμπίνι του οποίου το εξώφυλλο κοσμεί ένα ιδιαίτερο έργο. Το μέγεθος του βιβλίου κομψό, ασυναίσθητα οδηγείσαι να το χαϊδέψεις πριν το ανοίξεις, να του φερθείς ευγενικά. “Εδώ κι Εκεί” διαβάζουμε στον τίτλο. Έκφραση στακάτη, απλή και γρήγορη σαν σφαίρα, λες και στοχεύει η συγγραφέας κατευθείαν στην καρδιά. Όλα σε προϊδεάζουν για κάτι τόσο πολύτιμο όσο και ντελικάτο.

Εκ προοιμίου αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για μαι ιστορία η οποία πραγματεύεται το άγχος του αποχωρισμού που ξεπηδάει από τις καρδιές των παιδιών κατά τους πρώτους μεγάλους αποχωρισμούς τους, π.χ: στην έναρξη του σχολείου, σε μια μετακόμιση σε άλλη πόλη, στο διαζύγιο των γονιών. Μα, έχουν τα παιδιά άγχος; θα ρωτούσε κανείς. Όμως η Μπότση αγγίζει το θέμα με τις αρχές της ενσυναίσθησης, θαρρείς πως βλέπει η ίδια τον αποχωρισμό μέσα από τα μεγάλα μάτια των μικρών παιδιών.

Ξεκινάμε από ΕΔΩ. Η πρώτη κιόλας σελίδα μας εισάγει σε ένα σύμπαν απόκοσμα όμορφο. Μακρύς ο δρόμος και γεμάτος λόγια, ειδήσεις, αναφορές της τρέχουσας ζωής, όπως εξαιρετικά φιλοτεχνήθηκε από τον Γεράσιμο Γαλιατσάτο, χαράσσεται μπρος στα μάτια μας και προς την παραλία, προς την ευτυχία, την ολοκλήρωση, το νόημα της ζωής, ΕΚΕΙ δηλαδή. Βλέπουμε πως η συγγραφέας ήδη χρησιμοποιεί συμβολισμούς. Με μια ταχυδακτυλουργική κίνηση έχει βάλει το πρώτο εντυπωσιακό γκολ. “Εδώ” είναι ο ένας πρωταγωνιστής και “Εκεί” είναι το όνομα του “σημαντικού άλλου”. “Εδώ” ονόμασε η συγγραφέας ένα αγόρι το οποίο γεμάτο τρυφερότητα, αγάπη, στοργή υιοθετεί ένα αβγό το οποίο αργότερα γίνεται αποδημητικό πουλάκι, τον Εκεί. Έχουμε δύο σημαντικά θέματα σε τούτο το σημείο: το πρώτο έχει να κάνει με την ευφυέστατη σύλληψη των ονομάτων. Το αγόρι αντιπροσωπεύει τις ρίζες, το σπίτι, τα θεμέλια του ανθρώπου, εξού και το όνομα ΕΔΩ. Οι αισθήσεις και οι πράξεις αυτές, οι τόσο κρίσιμης σημασίας για τις ψυχικές βάσεις του παιδιού με έναν αφαιρετικό τρόπο περικλείονται σε μία μόνο λέξη, μα η λέξη γίνεται όνομα- το “είναι” του ολόκληρο δηλαδή,ενώ ενσωματώνονται όλα σε τρία μόνο γράμματα, ΕΔΩ. Μέσα σε τρία γράμματα χωράνε σοφία, γνώση, ενσυναίσθηση. Προχωράμε λοιπόν. Το δεύτερο θέμα που αξίζει να σημειωθεί είναι η συνειδητή ή ασυνείδητη επιλογή αρσενικού σε ρόλο που συνηθίζουμε να βλέπουμε στα κλασσικά παραμύθια να αντιπροσωπεύεται από θηλυκό -μια νταντά, μια νονά, μια καλή νεράιδα κλπ. Στην ιστορία της Μπότση βλέπουμε ότι είναι πολύ απλό ένα αγοράκι να προσφέρει απλόχερα τρυφερότητα. Μήπως όμως έτσι δεν είναι και στην πραγματικότητα; Γιατί να μην είναι και στην τέχνη; Κι αν η πραγματικότητα και η τέχνη είναι ακόμα περικυκλωμένη από τα έμφυλα πρότυπα, μήπως θα έπρεπε να απελευθερώσουμε τις δυνάμεις της στοργής που κρύβουν τα αγόρια; Τέτοια ερωτήματα, συν τοις άλλοις, προκύπτουν από το παραμύθι αυτό.

Την πλοκή θα την αφήσω προς προσωπική σας απόλαυση και θα πάω στο παρασύνθημα. Στο ΕΚΕΙ. Δηλαδή στον προορισμό, στο ταξίδι, στον στόχο, στα όνειρα, στην περιπέτεια, στη μόρφωση, στην καλλιέργεια, στην εξέλιξη, στο αλλού, δηλαδή σε αυτό που πραγματικά είναι, στην ανακάλυψη του ίδιου του του εαυτού.

Στιγμή ατόφιας συγκίνησης η στιγμή του αποχωρισμού, που είναι και το κεντρικό θέμα του βιβλίου. Μια συγκίνηση φορτισμένη θετικά. Με όνειρα, φιλοδοξίες, υποσχέσεις, προσμονή για αντάμωση. Η συγγραφέας μας προτείνει έμμεσα και δίχως διδακτισμό να αντιμετωπίζουμε τους αποχωρισμούς με κατανόηση, αγάπη και σταθερότητα, ώστε στο “Εκεί” μας, στο παιδί δηλαδή να περνάει και να κυριαρχεί η αίσθηση της σταθερότητας, της βεβαιότητας για την αγάπη, η ακλόνητη πεποίθηση ότι όλη η αγάπη του κόσμου θα είναι για πάντα Εδώ και θα τον περιμένει. Τόσο που η αγάπη γίνεται πέτρα, γη που τίποτα δεν μπορεί να το αλλάξει αυτό.

Που είναι όμως ο Εδώ; Αυτός που κουνάει την σημαία της αιώνιας αγάπης δεν υπάρχει ΠΟΥΘΕΝΑ σε ολόκληρο το βιβλίο. Ενώ ο Εκεί έχει σάρκα και οστά. Ήταν αβγουλάκι, έγινε ένα πράσινο πουλάκι με πεταχτό λοφίο. Ένα κι ένα κάνουν δύο. Ο Εδώ όμως που είναι; Υπάρχει; Τι συμβαίνει τελικά; Οι δημιουργοί του βιβλίου θέτουν τον ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ στη θέση του ΕΔΩ. Ο εικονογράφος αποδίδει πολύ όμορφα αυτή την οπτική. Όσο ασχολείσαι λοιπόν με αυτό το βιβλίο είσαι ο Εδώ κι όλοι οι συμβολισμοί του, δείχνοντάς σου με βιωματικό, διαδραστικό τρόπο την σπουδαιότητα του χρόνου και της προσπάθειας που επενδύεις σε κάτι που αγαπάς. Έκπληξη κι αυτό, ότι δηλαδή βάζει τον αναγνώστη σε ένα διαδραστικό παιχνίδι χωρίς να το ξέρει.

Ας περάσουμε όμως στην εκπληκτική εικονογράφηση. Ο Γεράσιμος Γαλιατσάτος φτιάχνει ένα σύμπαν μαγικά ήρεμο και γλυκό, ακολουθώντας το συλλογισμό της συγγραφέως. Χρώματα άλλοτε τολμηρά κι άλλοτε παλ, διάφορες υφές, πλεγμένες τεχνικές μεταξύ τους συνθέτουν ένα πολυδιάστατο σκηνικό, ιδανικό για να φιλοξενήσει τους δύο φύσει αντίθετους κόσμους των Εδώ κι Εκεί και να χρωματίσει το νήμα που τους ενώνει, την αιώνια αγάπη. Ο εικονογράφος χτίζει χαρτάκι- χαρτάκι το ποιητικό τοπίο, συμπληρώνοντας με σκίτσο, εντάσεις και υφέσεις.

Η γεύση που αφήνει το βιβλίο όταν τελειώνει είναι σαν να διάβασες κάτι κλασσικό παρόλο που πρόκειται για ένα μεταμοντέρνο παραμύθι. Από,τι είδα η συγγραφέας έχει ασχοληθεί επίσης με την ποίηση και το θέατρο, πράγματα που φαίνονται σε αυτή την δουλειά της. Θα είμαι ΕΔΩ για να παρακολουθώ την ταλαντούχα κυρία Μπότση και στις μετέπειτα δουλειές της. Φαίνεται ότι έχει μακρύ ταξίδι μπροστά της στο χώρο του παιδικού βιβλίου. Θα ήθελα να κλείσω με μια ευχή. Ο αποχωρισμός θα είναι πάντα αποχωρισμός, αλλά η αγάπη μας ας γίνεται τόπος για να επιστρέφουν όσοι αγαπήσαμε να παίρνουν κι από ένα λιθαράκι για φυλαχτό.