Συνέντευξη από Έλντα Γεωργοπούλου
- Πείτε μας, τι αποκομίσατε μετά από 7 χρόνια συνεχόμενης καλλιτεχνικής παρουσίας στην Ελλάδα ως συνιδρυτές της Εταιρίας Λυρικού Θεάτρου Ελλάδος μαζί με την Κασσάνδρα Δημοπούλου;
Το κυριότερο είναι πως αποκτήσαμε την αυτοπεποίθηση του να ξέρουμε ότι μπορείς να χαράξεις τον δρόμο σου, ακόμα και αν οι στόχοι σου είναι δύσκολοι κι ακόμη κάτω από καταστάσεις που φαντάζουν αδύνατες. Η παραγωγή όπερας έχει μία πολύ προκαθορισμένη πορεία, κυρίως λόγω του πόσο πολύπλοκο και δύσκολο είναι να στήσεις μία οπερατική παράσταση και λόγω του γεγονότος ότι ως επί το πλείστον, οι περισσότερες όπερες του κόσμου είναι κρατικά επιχορηγούμενες, οπότε, το να κάνεις μεγάλες παραγωγές όπερας ως ιδιώτης επιχειρηματίας είναι κάτι αρκετά επισφαλές. Γι’ αυτό και δεν το επιχειρούν πολλοί. Το ότι εμείς κάναμε ακριβώς αυτό ως σχεδόν εξ ολοκλήρου ιδιωτικό εγχείρημα, αναλαμβάνοντας αριθμό εργασιών που συνήθως θέλουν μεγάλα επιτελεία, μας έδειξε αυτό που λεν “από τι υλικό είμαστε φτιαγμένοι.” Ο Placido Domingo μάλιστα αναφέρεται ακριβώς σε αυτό, στο βίντεο στο οποίο μιλάει για την εταιρία μας, τονίζοντας ακριβώς τον τεράστιο αριθμό ανθρώπων που εργάζονται συνήθως σε έναν τέτοιο φορέα.
- Πιστεύετε ότι η όπερα μπορεί να ευδοκιμήσει στην Ελλάδα, που, παρά το ότι είναι μια μικρή σχετικά χώρα, έχει μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά;
Μπορώ να πω με σιγουριά ότι, σε σχέση με άλλες χώρες, η όπερα στην Ελλάδα έχει αποδυναμωθεί, κι αυτό εξαιτίας το πώς πωλείται ως “είδος”. Αυτό έχει πρωτίστως μεγάλη σχέση με τους καλλιτέχνες της. Κατ’αρχάς η όπερα πέρασε μία μεγάλη περίοδο απόρριψης από το ελληνικό κοινό, ιδιαιτέρως κατά τη δεκαετία 1990, όπου οι Έλληνες θυμάμαι χαρακτηριστικά να μιμούνται κοροϊδευτικά την οπερατική φωνή, λέγοντας παράλληλα πως “δεν είναι για αυτούς” κι ότι είναι είδος για την “ελίτ”. Αυτό σε κάποιο βαθμό ήταν διεθνές φαινόμενο, αλλά στην Ελλάδα ήταν θα έλεγα, ιδιαιτέρως αισθητό. Μεγάλος ένοχος για όλα αυτά είναι το πως καταφέρνουν οι ηθύνοντες και οι αστέρες να παίρνουν αυτές τις θέσεις και πως καταφέρνουν να τις κρατούν. Το προβλημα με την τέχνη γενικά, είναι πως έχει κάποιες περισσότερες αντικρουόμενες δυνάμεις απ’ότι άλλοι χώροι και οι κρατικά επιχορηγούμενοι χώροι προσθέτουν ακόμα περισσότερα οξύμωρα. Για παράδειγμα, ο συνδικαλισμός είναι κάτι που συναντάται πολύ στον επαγγελματικό χώρο της τέχνης, πράγμα που όμως σε κάποιο βαθμό βλάπτει την σχέση του κοινού με ένα είδος. Όταν ο συνδικαλισμός (και δε μιλάω αποκλειστικά για όπερα) π.χ. υποχρεώνει το κοινό να δεχτεί έναν πρωταγωνιστή, ο οποίος δεν αρέσει πραγματικά στο κοινό, αποδυναμώνεται ο χώορς εξολοκλήρου. Ένα καλό παράδειγμα είναι ο διάσημος Έλληνας τραγουδιστής, Γιώργος Νταλάρας. Ο κύριος Νταλάρας είναι επιχείρηση και είδος από μόνος του: Δεν χρειάζεται κρατική υποστήριξη για να υπάρξει, βγάζει δε πιο πολλά λεφτά σε έναν χρόνο, απ’ότι επιχορήγηση παίρνει ολόκληρη η όπερα στην Ελλάδα. Ο χώρος μας υποφέρει πολύ, γιατί πολλοί εργαζόμενοι κρύβονται πίσω από τον κρατικό μηχανισμό. Μέσα σε έναν κρατικό φορέα, κάποιος μπορεί να πάρει μισθό σαν κρατικός υπάλληλος, χωρίς να χρειαστεί να είναι διασημότητα- πράγμα που ίσως να μη θέλει ή και να μη μπορεί. Αρεκτοί οπερατικοί καλλιτέχνες στην Ελλάδα έχουν πάρει κρατικές θέσεις στους χώρους της όπερας από τις οποίες δεν κουνιούνται και δεν απειλούνται λόγω κάποιου ισχυρού μέσου. Δεν υπονοώ ότι όσοι έχουν τέτοιες θέσεις δεν τις αξίζουν, αλλά ακόμα και όταν τις αξίζουν, συνήθως δεν τις πήραν επειδή τις αξίζουν- δε θα μπορούσαν, και να ήθελαν. Καταλαβαίνετε την “αλυσίδα” της διαφθοράς, η οποία δημιουργεί και περαιτέρω διαφθορά από τους ίδιους μετέπειτα; Όλο αυτό γίνεται κυκλικό, και εν τέλει, βαρετό για το κοινό, γιατί οι συμμετέχοντες δεν δουλεύουν τόσο για τον “πελάτη” – το κοινό δηλαδή- αλλά για τον εαυτό τους. Η εσωστρέφεια αυτή δεν επιφέρει τίποτε καλό μακροπρόθεσμα σε κανέναν.
- Τον Σεπτέμβριο 2019 ανεβάσατε με την Εταιρία Λυρικού Θεάτρου Ελλάδος, σε συνεργασία με την Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών, την Εθνική Όπερα της Κοστάντσα της Ρουμανίας και την γερμανική εταιρία παραγωγής Opera Classica Europa, την όπερα του Τζιουζέπε Βέρντι, “Αϊντα” στην Αθήνα (Θέατρο Πέτρας) και τον Πειραιά (Βεάκειο). Τι σας έκανε να σκεφτείτε να φέρετε μια τόσο μεγάλη οπερατική παραγωγή σε δύο χώρους που δεν έχουν ακόμη λειτουργήσει ως χώροι για όπερα;
Είναι και οι δύο πάρα πολύ όμορφοι χώροι -και με καλή ακουστική- που θα μπορούσαν να φέρουν τη όπερα πιο κοντά στο κοινό σε όλη την Αθήνα- και τον Πειραιά. Η όπερα θα μπορούσε, με κάποιες προσαρμογές βέβαια, να γίνει είδος που περιοδεύει στα καλοκαιρινά θέατρα, όπως κάνουν τόσοι θεατρικοί θίασοι, ιδιαιτέρως στην Ελλάδα που έχει καλό καιρό και τόσα θέατρα. Γι’ αυτό πήραμε ένα τέτοιο ρίσκο και κάναμε την κίνηση, γιατί είναι κρίμα να μη γίνονται τέτοια θεάματα και σε τέτοιους χώρους.
- Τον Σεπτέμβριο του 2015 και ως το 2018 έπειτα από πρωτοβουλία της Κασσάνδρας Δημοπούλου θεσπίσατε μαζί έναν πολύ σημαντικό θεσμό, το “Φεστιβάλ Όπερας Ελλάδος”. Με βάση το Ωδείο της Ρωμαϊκής Αγοράς Θεσσαλονίκης (στο οποίο ανεβάσατε πολυάριθμες οπερατικές παραστάσεις με δωρεάν είσοδο για το κοινό) έδωσε ένα σημαντικό διεθνές στίγμα. Υπήρξε ανταπόκριση από το κράτος ώστε να υποστηριχθεί αυτός ο θεσμός; Τι αποκομίσατε από τα χρόνια του φεστιβάλ και γιατί σταμάτησε το 2018;
Αποκομίσαμε κυρίως το ότι αν σεβαστείς το κοινό, αυτό θα σε στηρίξει. Το Φεστιβάλ γινόταν όλα τα χρόνια ως η δική μας “δωρεά” προς τον κόσμο, ώστε να υποστηριχθούν επικοινωνιακά οι μετέπειτα μεγάλες μας παραγωγές σε μεγάλους κλειστούς χώρους. Ήταν μία σημαντική περίοδος για εμάς, γιατί γνωρίσαμε το κοινό από κοντά, ήρθε πάρα πολύς κόσμος από όλη τη Θεσσαλονίκη και από το νομό Θεσσαλονίκης και γενικώς, ήταν μία περίοδος που η Θεσσαλονίκη αγκάλιαζε τη νέα αυτή “μόδα” που φέραμε. Μην ξεχνάτε ότι ήταν χρόνια της οικονομικής κρίσης, και όλο αυτό τους έδινε μια σημαντική ανάσα πολιτισμού και ελπίδας. Ο λόγος που σταμάτησε το Φεστιβάλ ήταν ξεκάθαρα το Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Μας προσέγγισαν τον Σεπτέμβριο 2016 και αρχικά η στάση τους ήταν η υπόσχεση ότι θα υποστήριζαν το ΦΟΕ, “όταν θα είχαν χρήματα”, γιατί εκείνη την στιγμή “δεν είχαν”, εάν βάζαμε εμείς το όνομά τους στο Φεστιβάλ μας με τίτλο “υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας”. Αποφασίσαμε να δώσουμε μια ευκαιρία για συνεργασία. Επάνω στην υπόσχεσή τους αυτή, και στο γεγονός ότι ο Περιφερειάρχης Κ. Μακεδονίας ανακοίνωσε τον Δεκέμβριο 2016 δημοσίως και επισήμως με δελτία τύπου στο διαδύκτιο ότι η Περιφέρεια θα στηρίξει την όπερα και θα δημιουργήσει την “Όπερα Κεντρικής Μακεδονίας” με καλλιτεχνική διευθύντρια μάλιστα την Κασσάνδρα, δημιουργώντας ουσιαστικά θεσμό ο οποίος βασικά θα αγκάλιαζε όσες δράσεις είχαμε ήδη κάνει, μεταξύ αυτών και το Φεστιβάλ, αλλά και άλλες αντίστοιχες στην πόλη και την περιφέρεια, αρχίσαμε να εργαζόμαστε για αυτούς αμισθί για πολλούς μήνες. Εν συντομία, στην πορεία εν τέλει αποφάσισαν να εκμετελευτούν την επαφή τους μαζί μας, την δυναμική που είχαμε δημιουργήσει μόνοι μας, να κλέψουν τις ιδέες μας και κάποιους καλλιτένχες- συνεργάτες και να δημιουργήσουν εν όψι κοινοβουλευτικών εκλογών, το “Φεστιβάλ Επταπυργίου” την ίδια περίοδο με εμάς, κάνοντας παράλληλα περαιτέρω κινήσεις προς την κατεύθυνση αυτή του αθέμητου ανταγωνισμού. Ένα άλλο πολύ μεγάλο ελλάτωμα του χώρου της τέχνης και του πολιτισμού, είναι πως οι πολιτικοί για κάποιο λόγο, τουλάχιστον στην περίπτωση αυτή, τα στελέχη της παρούσας Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας, δεν είναι ειλικρινείς απέναντι στις προθέσεις τους όταν προτείνουν συνεργασία. Ομολογώ πως ήταν από τα ισχυρότερα χτυπήματα που έχουμε δεχτεί, το να έχουμε δηλαδή μεγαλοστελέχη ενός κόμματος να μας επιτίθενται με τέτοιο τρόπο για κάτι τόσο… ασήμαντο όσο μερικές παραστάσεις όπερας τον χρόνο. Για μας, είναι μάλλον… τιμητικό να έχεις φθονούντες εχθρούς σε τόσο ψηλές θέσεις. Μόνο έτσι μπορώ να το αντιμετωπίσω.
- Εταιρία Λυρικού Θεάτρου Ελλάδος: Μια εταιρία που κατάφερε μέσα σε ελάχιστα χρόνια να δημιουργήσει μια δυνατή οπερατική σκηνή στην Ελλάδα, ανεβάζοντας πολυάριθμα μεγάλα οπερατικά έργα. Πώς ξεκίνησε και πού βρίσκεται αυτή την στιγμή; Πώς βλέπετε το μέλλον της;
Ξεκίνησε με το προαναφερθέν Φεστιβάλ. Αυτή τη στιγμή, η Εταιρία Λυρικού Θεάτρου Ελλάδος, στην ουσία συγχωνεύεται με μια άλλη εταιρία και ενδεχομένως και με δύο άλλους μεγάλους συνεργάτες σε δύο διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες, δημιουργόντας μία μεγαλύτερη πανευρωπαϊκή εταιρία ιδιωτικής πρωτοβουλίας γύρω από την όπερα. Ακόμα και τώρα, εν μέσω της πανδημίας που ζούμε, οι σχεδιασμοί για το φθινόπωρο συνεχίζουν κανονικά με 5 οπερατικές παραγωγές που ετοιμάζουμε για περιοδεία, ενώ υπάρχει και συζήτηση για σεζόν σε μόνιμο χώρο (θέατρο) από τη νεοσυγχωνευμένη ομάδα εταιριών. Φυσικά θα συνεχίσουν να γίνονται και στην Ελλάδα παραστάσεις, αλλά με λιγότερη συχνότητα από ό,τι πριν και με μια πιο στοχευμένη παρουσία.
- Είστε τραγουδιστής της όπερας με σημαντική παρουσία, τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό. Ποια είναι πιστεύετε, η μεγαλύτερη δυσκολία του επαγγέλματός σας, σε ό,τι αφορά τη γενιά σας, αλλά και τον εαυτό σας;
Έχω σκοπό σύντομα να φτιάξω ένα μικρό ντοκιμαντέρ γύρω από αυτό το θέμα. Οι δυσκολίες είναι πολλές, αλλά νομίζω πως η μεγαλύτερη δυσκολία είναι ότι ο χώρος της όπερας έχει γίνει ένα τεράστιο “τερατώδες πείραμα”(βλ.https://www.mixanitouxronou.gr/to-teratodes-peirama-tou-travlismou-se-orfana-paidia-ta-apotelesmata-dimosieftikan-dekaeties-argotera-gia-na-min-sxetistei-me-ta-anithika-peiramata-ton-nazi/) όπου η απόλυτη έλλειψη αντικειμενικότητας έχει οδηγήσει σε απόλυτη παράνοια στα μυαλά των ανθρώπων του χώρου, ιδιαιτέρως σε θέματα σολιστών, σκηνοθετών και μαέστρων. Έλλειψη αντικειμενικότητας λόγω αυτών που προαναφέρω στην ερώτηση 8., δημιουργώντας τεράστια ψυχολογικά προβλήματα, αφενός στους επίδοξους καλλιτέχνες και αφετέρου, τεράστια αποξένωση του κοινού. Κατ’ ακρίβεια, θεωρώ πως αν δεν υπάρξει μία σοβαρή κίνηση περιορισμού του προβλήματος, ο χώρος της όπερας θα συρρικνωθεί πολύ σημαντικά στα επόμενα χρόνια, γιατί και ακαδημαϊκά έχει αρχίσει να γίνεται ασύμφορο, αλλά και επιχειρηματικά. Μη κοιτάτε τώρα το “Ίδρυμα Νιάρχος” και την Εθνική Λυρική Σκηνή, που είναι ακόμη “φρέσκα” τα πράγματα. Η ΕΛΣ κατά τη διάρκεια της ιστορίας της έχει χρειαστεί αρκετές οικονομικές διασώσεις και είχε στερέψει κι από κοινό ακόμη, μέχρι την έλευση ανθρώπων σαν τον πατέρα μου, τον Τζων Μοδινό, ή και τον Μύρωνα Μιχαηλίδη, οι οποίοι έκαναν κινήσεις για να σώσουν την κατάσταση. Ακόμα και αυτή την στιγμή ακόμη, “ρίχονται” πάρα πολλά χρήματα για να επιβιώσουν οι όπερες, εδώ και σε άλλες χώρες. Τώρα βέβαια με την νέα κρίση, και αυτό μπορεί να αλλάξει δραματικά.
- Αυτή την στιγμή ο κόσμος αντιμετωπίζει την πανδημία του Κοροναϊού COVID-19. Ποιές είναι οι συνέπειες αυτής της κατάστασης στην ζωή σας και στα επαγγελματικά σας σχέδια;
Στη ζωή μου ήταν μία πολύ ατυχής συγκυρία, γιατί ήταν η στιγμή που ξεκινούσε η πρώτη μου συνεργασία με την Βασιλική Όπερα στον Λονδίνο και ακυρώθηκαν όλα μία μέρα πριν αρχίσω. Αλλά, εντάξει, λέω μέσα μου “ας είχαν όλη τη τύχη μου, ακόμα και έτσι.” Το πιο βασικό είναι πως ευτυχώς, μέχρι τώρα όλοι μου οι συγγενείς είναι υγειείς. Όπως και όλοι, έτσι και εγώ αναρωτιέμαι, τι θα φέρει το μέλλον και πώς θα μοιάζει ο κόσμος μετά το κύμα αυτό της πανδημίας. Ευελπιστώ να τελειώσει η καραντίνα μέχρι τον Μάϊο, για το καλό όλων μας. Και ανησυχώ για το αν θα μας βρει έτοιμους για τον νέο ιό ο χειμώνας.
- Αν μπορούσατε να στείλετε ένα μήνυμα στον κόσμο αυτές τις δύσκολες μέρες, ποιό θα ήταν;
Ακόμα και τώρα, η ζωή μας είναι καλύτερη και πιο ασφαλής και πιο υγιείς απ’ότι ήταν πριν 100 χρόνια πίσω. Μη σας πιάνει πανικός και προσπαθήστε να απολαύσετε τα καλά της κατάστασης αυτής… χρόνος ξεκούρασης, χρόνος να σκεφτείτε, να αποκτήσετε μία καινούρια ικανότητα ίσως; Και για όσους έχουν χτυπηθεί από τον ιό… για αυτούς τους (ευτυχώς ακόμα) λίγους… Οι σκέψεις μας είναι μαζί σας. Εύχομαι καλή δύναμη σε όλους.
About Post Author
+ There are no comments
Add yours