του Λεόντιου Πετμεζά
Η έκθεση «Μύθοι και Ιστορίες στο έργο του Γκίκα», με δημιουργίες του καλλιτέχνη από την Συλλογή της Πινακοθήκης Γκίκα του Μουσείου Μπενάκη που παρουσιάζεται στο Σαντιρβάν, Άρμεν 46 και Αγαμέμνωνος, στην Δράμα διαρκεί ως τις 10 Νοεμβρίου 2024.
Συμπίπτει με την επέτειο των 30 χρόνων από τον θάνατο του και προσφέρει στο κοινό έργα αντιπροσωπευτικά της επίδρασης που άσκησε η ελληνική μυθολογία στο έργο του , αναδεικνύοντας μία ακόμα πτυχή της τέχνης του. Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας εμπνεύστηκε πολλά από τα θέματά του, τόσο στη ζωγραφική όσο και στη γλυπτική, από την ελληνική μυθολογία και αρχαιότητα. Τα εν λόγω θέματα τα συναντάμε σε γλυπτά του ήδη από το 1948, και σε σχέδια, ελαιογραφίες και χαρακτικά κυρίως τη δεκαετία του ’70. Αναπάντεχες συναντήσεις, γενναίοι άθλοι, εκδικητικοί θεοί, ανεκπλήρωτοι έρωτες, ζηλοτυπίες, κρυμμένα όντα παρουσιάζονται σε τέσσερις ενότητες στην παρούσα έκθεση, ζωντανεύοντας τους μύθους και τις ιστορίες που σφράγισαν το έργο του Γκίκα, από την δεκαετία του ’30 μέχρι και την δεκαετία του ’80.
Η πρώτη ενότητα είναι αφιερωμένη στους μυθικούς ήρωες με πρωταγωνιστές τον Οδυσσέα και τον Ηρακλή. Οι περιπέτειες του Οδυσσέα είχαν γοητεύσει τον Γκίκα από το 1938, όταν ξεκίνησε να εικονογραφεί την Οδύσσεια του Νίκου Καζαντζάκη, για την οποία δημιούργησε σχέδια για όλες τις ραψωδίες. Αντίθετα, από το ομηρικό έπος, μία μόνο σκηνή τον συγκινούσε: Ο Οδυσσέας, η Ναυσικά και η συνάντησή τους.
Το 1955, με αφορμή μια παραγγελία για την εικονογράφηση του ημερολογίου της ΑΓΕΤ, ο Γκίκας απεικόνισε τέσσερις σκηνές από τη ζωή του Ηρακλή. Από τις τέσσερις ακουαρέλες που σχεδιάζει, μόνο μία εικονίζει άθλο. Πρόκειται για τον δεύτερο άθλο του Ηρακλή, την εξόντωση της Λερναίας Ύδρας, τον οποίο είχε αναπαραστήσει και σε ένα γλυπτό του 1948.
Η δεύτερη ενότητα αφορά τις θεατρικές παραστάσεις που εμπνέονται από τη μυθολογία. Για το χορόδραμα Περσεφόνη του André Gide, που παρουσιάσθηκε στο Λονδίνο, στο Covent Garden, το 1961, ο Γκίκας δημιουργεί τρία σκηνικά και πολυάριθμα κοστούμια εμπνευσμένα από τη μινωική εποχή.
Στην έκθεση παρουσιάζεται και η μοναδική σωζόμενη μακέτα για τον Κάτω Κόσμο. Για τον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου, ο καλλιτέχνης σχεδιάζει δέκα κοστούμια, τα οποία δυστυχώς δεν εκτελέστηκαν ποτέ, καθώς η παράσταση αναβλήθηκε.
Στην τρίτη ενότητα παρουσιάζονται τα έργα που εικονίζουν θεούς και πνεύματα σε ειδυλλιακά τοπία με νύμφες και σάτυρους. Κάποια από τα έργα εικονίζουν γνωστούς μύθους, ενώ άλλα ζωντανεύουν θεϊκές ή και εξώκοσμες παρουσίες, με τον Πάνα να διαφεντεύει τα πάντα στη φύση, ακόμα και όταν δεν είναι ορατός.
Η τελευταία ενότητα είναι αφιερωμένη στους μυθικούς εραστές. Πρόκειται για έξι ανάγλυφα μετάλλια με γνωστά ζευγάρια της μυθολογίας, που δημιούργησε ο Γκίκας το 1976. Το κάθε ζευγάρι είχε στην πίσω όψη χαραγμένους από τον Γκίκα στίχους κλασικών ποιητών ή παραστάσεις και συνοδευόταν από ένα μικρό κείμενο του καλλιτέχνη. Επιθυμία του Γκίκα ήταν: «να ζωντανέψει το λυρισμό, το πάθος και τη δύναμη του έρωτα μέσα από τη μυθολογία».
Ο πολυκύμαντος αισθαντικός οίστρος του Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα λειτουργούσε ως πηγή έμπνευσης στις αλληλουχίες των καταστάσεων που χαρακτήριζαν τις απεικονίσεις των αναζητήσεων του και τις επικονιάσεις του που αποτελούν αναμφίβολα πολυσήμαντα επιτεύγματα. Καθοδηγούν τον θεατή στην επισήμανση του δεδομένου που αποτυπώνεται με χωρονομική υφή ,οξύτητα περιγραμμάτων και ενδοσκόπηση των χώρων. Εξετάζοντας την συνολική γραφή του οδηγούμαστε σε συγκεκριμένες ιχνηλασίες που εμβαθύνουν, εντείνουν και ανυψώνουν με λεπτομέρεια τα πεδία δράσης, τους προσανατολισμούς και τους προσδιορισμούς της περιγραφής και της ανάλυσης. Στην τέχνη του συνωθούνται ζωηρά συμπλέγματα και αναδύεται κοσμογονικά η εσωτερικότητα της μάζας . Αφετηρία και κοινός παρονομαστής παντού είναι η ανθρώπινη υπόσταση και οντότητα ,οι γήινες εκδοχές, η ανασυγκρότηση του φυλλορροήματος που εμφορείται από την ουσία που περιβάλλει τον άνθρωπο. Οι δομήσεις του καταθέτουν την ορατή και αισθητηριακή εμπειρία . Προχωρούν σε συμβολικές προεκτάσεις. Σε τοποθετήσεις και διακυμάνσεις που προσδιορίζουν την αλήθεια της αμεσότητας ,την παροχή της πρόσβασης ,την αναγνώριση της απτότητας και την σχετικότητα της πρόθεσης. Οι επινοήσεις του στηρίζονται στην υπερβατική ατμοσφαιρική διάθεση, σε ένα πλαίσιο προλόγου, διαλόγου ,μονολόγου και επιλόγου που εισάγει στο φιλοσοφικό επίπεδο της διεκπεραίωσης . Εμπεριέχει ατέρμονα τομές αρχών που εξιστορούν αντιλήψεις με εύλογες αναφορές. Μέσα από την αφηγηματικότητα κατανυκτικά τονίζονται τα ορόσημα μιας διαδρομής διάρκειας και περάσματος. Τα ιδεογράμματα των ερεθισμάτων του Γκίκα αναλύουν με ανεξίτηλη χροιά διατυπώσεων τις πλήρεις εκδοχές της σκέψης του . Η αισθητική ολοκλήρωση του προβάλλει με διαφάνεια μια ιδιότυπη έξαρση που εξελίσσεται και αναβαθμίζεται, που ανταποκρίνεται σε ωσμώσεις που συγκινούν. Οι στροβιλισμοί των περισκέψεων του με την ανακύκλωση των στοχασμών του μεταλλάσσουν το χρήσιμο υλικό. Οι ενδοσκοπήσεις των αναπαραστάσεων που συγκροτεί εκθέτουν αποκαλύψεις και διατάξεις με ποικίλες παραπομπές. Η διήγηση του εμπεριέχει ένα μυστήριο που εκτονώνεται με πρακτική και προοπτική. Η επιμέλεια της έκθεσης έγινε από την Ιωάννα Μωραΐτη, ο σχεδιασμός της από την Ναταλία Μπούρα.
Ώρες λειτουργίας: Πέμπτη, Παρασκευή: Σάββατο: 10:00 – 14:00 και 18:00 – 21:00, Κυριακή: 11:00-14:00 και 18:00-21:00
About Post Author
