Φιλαρμονία Ορχήστρα Αθηνών & Βύρων Φιδετζής για το έτος Σκαλκώτα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Βιέννη, 1908: Ο Βέμπερν πρόκειται να αποφοιτήσει από την τάξη σύνθεσης του Σαίνμπεργκ και επιλέγει να στραφεί στην Πασακάλια, μια προκλασική φόρμα παραλλαγών, δημιουργώντας ένα αξεπέραστο συνθετικά και ενορχηστρωτικά έργο. Ο Νίκος Σκαλκώτας έχει επιστρέψει στην Αθήνα του μεσοπολέμου, όπου το 1935 συνθέτει ένα εκφραστικό Κοντσερτίνο για δύο πιάνα, με υπέρΒοχα ορχηστρικά χρώματα και ονειρικές αρμονικές ατμόσφαιρες. Και δύο χρόνια αργότερα, ο αυτοεξόριστος στη Νέα Υόρκη Σαίνμπεργκ δίνει συμφωνικές διαστάσεις στο αριστουργηματικό Πρώτο κουαρτέτο για πιάνο και έγχορδα του Μπραμς. Μια σπάνια ευκαιρία να ακουστούν τρία καταπληκτικά έργα των εκπροσώπων της Δεύτερης Σχολής της Βιέννης.

Στο πρόγραμμα, η Μικρή σουίτα για ορχήστρα εγχόρδων και το Κοντσερτίνο για δύο πιάνα του Σκαλκώτα καθώς και το Ιντερμέτζο από την όπερα Η Παναγία των Παρισίων του Σμιντ που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Σολίστ | Μπεάτα Πίντσετιτς, Χρήστος Σακελλαρίδης (Piano for Two)

Συμπαραγωγή

Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών – Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Σπάνιες σελίδες από την ορχηστρική εργογραφία του Νίκου Σκαλκώτα αλλά και έξοχα έργα συνθετών τoυ 20ού αιώνα, ερμηνευμένα από τη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών (ΦΟΑ), θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν τη Δευτέρα 18 Νοεμβρίου στις 8:30 το βράδυ στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, όσοι επιλέξουν να παρακολουθήσουν τη συναυλία του γνωστού αθηναϊκού συνόλου υπό τη διεύθυνση του καλλιτεχνικού του διευθυντή και διακεκριμένου αρχιμουσικού Βύρωνα Φιδετζή. Εξέχουσα θέση στο πρόγραμμα της βραδιάς, η οποία συνιστά ένα καλειδοσκόπιο των κεντροευρωπαϊκών μουσικών τάσεων στα χρόνια της ζωής του Σκαλκώτα, κατέχουν η Μικρή σουίτα του για ορχήστρα εγχόρδων και το Κοντσερτίνο του για δύο πιάνα και ορχήστρα. Το Κοντσερτίνο παρουσιάζεται από το Piano for Two που απαρτίζεται από δύο καταξιωμένους σολίστ με ευρωπαϊκή πορεία, την Μπεάτα Πίντσετιτς και τον Χρήστο Σακελλαρίδη, ντουέτο στην τέχνη και τη ζωή. Τα δύο έργα πλαισιώνονται από συνθέσεις Βέμπερν και Χίντεμιτ καθώς και από το Ιντερμέτζο της όπερας Η Παναγία των Παρισίων του Φραντς Σμιντ σε πρώτη πανελλήνια παρουσίαση από τη Φιλαρμόνια.

Η συναυλία αποτελεί συμπαραγωγή της ΦΟΑ και του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Αφιερώματος στον Νίκο Σκαλκώτα για τα 70 χρόνια από το θάνατό του, το οποίο φιλοδοξεί να ξανασυστήσει τον έλληνα συνθέτη και την ιδιοφυΐα της μουσικής του, με εκδηλώσεις κάθε είδους στο πλαίσιο της συνεργασίας του Μεγάρου με τον Σύλλογο Οι Φίλοι της Μουσικής, την ΚΟΑ, τη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών και την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών: συναυλίες μουσικής δωματίου και ορχηστρικών έργων, σειρές συζητήσεων, θεατρικές παραστάσεις για μεγάλους και για παιδιά, διαγωνισμούς, ένα διεθνές συνέδριο και μια έκθεση με πρωτότυπο υλικό από το Αρχείο του συνθέτη είναι μόνο μερικές από αυτές.

Το Αφιέρωμα στον Νίκο Σκαλκώτα συνεχίζεται με δύο συναυλίες στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος: στις 27.11 με την πιανίστα Λορέντα Ράμου, η οποία φωτίζει μια άλλη πλευρά του έργου του Σκαλκώτα μέσα στο κλίμα της τζαζ του Μεσοπολέμου, ενώ στις 28.11 οι Δημήτρης Χανδράκης, Αντρέας Παπανικολάου, Χαρά Σειρά και Άγγελος Λιακάκης παρουσιάζουν συνθέσεις για κουαρτέτο εγχόρδων Σκαλκώτα, ενώ η πιανίστα Δόμνα Ευνουχίδου συμπράττει μαζί τους στο Κουιντέτο για πιάνο και κουαρτέτο εγχόρδων του Σοστακόβιτς.

Παράλληλα, οι πρωταγωνιστές των συναυλιών συμμετέχουν σε σειρά συζητήσεων, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, στη Μουσική Βιβλιοθήκη αναδεικνύοντας πτυχές από το έργο του συνθέτη (Ο Σκαλκώτας σήμερα, 8 – 19.11.2019, Αίθουσα Διδασκαλίας).

Το πρόγραμμα μέσα από τη ματιά του μαέστρου Βύρωνα Φιδετζή

«Η Πασακάλια, έργο 1 του Άντον Βέμπερν είναι το τελευταίο έργο του συνθέτη που γράφτηκε κάτω από την επίβλεψη του δασκάλου του, Άρνολντ Σαίνμπεργκ, το 1908.
Με σαφείς επιρροές από τον δάσκαλό του αλλά και από τους Βάγκνερ, Μάλερ και Μπραμς, η Πασακάλια προδίδει ήδη τον πρωτοπόρο της αφαιρετικής γραφής όπως και τον μάστορα της μορφής και της ακριβόλογης χρήσης των εκφραστικών μέσων.

Τα έργα του Σκαλκώτα που ακολουθούν, αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικές περιόδους της ζωής του συνθέτη. Το λιτό τριμερές Κοντσερτίνο για δύο πιάνα και ορχήστρα γράφτηκε το 1935 και ακολουθεί το αυστηρό δωδεκάφθογγο ιδίωμα. Ανήκει σε σειρά έργων που σηματοδοτούν μια νέα αρχή για τη δημιουργικότητα του Σκαλκώτα ύστερα από μακρόχρονη συνθετική σιωπή.

Η επίσης τριμερής Μικρή σουίτα για έγχορδα γράφτηκε το 1942 σε μια εποχή δημιουργικής έξαρσης για τον συνθέτη. Η ελεύθερη ατονική γλώσσα, η συνεπτυγμένη μορφή και η πολυεπίπεδη αλλά σοφά διαυγής ενορχήστρωση χαρακτηρίζουν το έργο.

Ο Αυστριακός Φραντς Σμιντ αποτελεί τον αντίποδα του Σαίνμπεργκ στον μουσικό κόσμο της Βιέννης μετά τον θάνατο του Μάλερ. Εξαιρετικός οργανίστας, λαμπρός βιολοντσελίστας, προχώρησε τη μουσική του γλώσσα δίχως να απαρνηθεί την τονικότητα. Σημαντικότερα έργα του οι τέσσερις Συμφωνίες, το ορατόριο Το βιβλίο με την έβδομη σφραγίδα και η όπερα Η Παναγία των Παρισίων (1914). Το Ιντερμέτζο (Τσάρντας) που παίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα είναι το διασημότερο κομμάτι απ’ την όπερα και επελέγη ως φόρος τιμής στη μνήμη της καταστροφής αυτού του ναού-μνημείου της ευρωπαϊκής ιστορίας.

Οι Συμφωνικές μεταμορφώσεις πάνω σε θέματα του Καρλ Μαρία φον Βέμπερ γράφτηκαν από τον γερμανό συνθέτη Πάουλ Χίντεμιτ στην αμερικανική εξορία το 1943 και ανήκουν στην πλειάδα των σπουδαιότερων έργων του. Είναι ένα τετραμερές κομμάτι με λαμπερή ενορχήστρωση και θαυμαστή συνθετική τεχνική που αναδεικνύει στο έπακρο τις μουσικές και δεξιοτεχνικές δυνατότητες της ορχήστρας. Συνδυάζοντας αρμονικά την ρομαντική γλώσσα του Βέμπερ με το δικό του προσωπικό ιδίωμα, ο Χίντεμιτ οικοδομεί έναν μουσικό κόσμο γεμάτο δύναμη και αισιοδοξία.» Β.Φ.

Παράλληλες εκδηλώσεις του Έτους Σκαλκώτα

Σκαλκώτας και ΚΟΑ – Στις 29.11 η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τον Στέφανο Τσιαλή ερμηνεύει, μεταξύ άλλων, τη Δεύτερη Σουίτα του Σκαλκώτα και πλαισιώνει τον Μιχάλη Σέμση στο απαιτητικό Κοντσέρτο για κοντραμπάσο του μεγάλου έλληνα πρωτοπόρου. Επίσης, στις 2.12 το METALLON, το σύνολο χάλκινων πνευστών και κρουστών της ΚΟΑ, δοκιμάζει τις ερμηνευτικές και δεξιοτεχνικές του αρετές σε διαφορετικά πεδία του ρεπερτορίου συνδυάζοντας τη Σουίτα από το μπαλέτο «Ο Αρχοντοχωριάτης» του Λουλλύ με τους Δώδεκα Ελληνικούς Χορούς του Σκαλκώτα σε μεταγραφή, ενορχήστρωση και μουσική διεύθυνση Βικέντιου Γιονανίδη.

Συνέδριο, έκθεση, εκπαιδευτική παράσταση και διαγωνισμοί – Επιπλέον, ένα Διεθνές Συνέδριο για τον Σκαλκώτα διεξάγεται από 29.11 έως 1.12, και από τις 26.11 ανοίγει στο κοινό επετειακή έκθεση με τεκμήρια από το Αρχείο του που φυλάσσεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη». Μια εκπαιδευτική παράσταση για παιδιά διοργανώνεται στις 15.12, ενώ το πρωτότυπο θεατρικό έργο Cadenza, εμπνευσμένο από τη ζωή του Σκαλκώτα, παρουσιάζεται για τέσσερις μόνο παραστάσεις μεταξύ 15 και 23.11 με πρωταγωνιστή τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Ρένο Χαραλαμπίδη. Τέλος, η Ένωση Ελλήνων Μουσουργών διοργανώνει διαγωνισμό σύνθεσης στη μνήμη Ν. Σκαλκώτα, και ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής προκηρύσσει διαγωνισμό για εκπόνηση μελέτης στο Αρχείο του.