Συνέντευξη στον Γιάννη Καφάτο
Διάβασα με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον το μυθιστόρημα του Στέλιου Μάινα, «Να θυμηθώ να παραγγείλω» (Εκδόσεις Μεταίχμιο) γιατί είναι ένας καλλιτέχνης που εκτιμώ, τις λίγες φορές που τον έχω συναντήσει επαγγελματικά έχω καταλάβει ότι πρόκειται για έναν προσηνή άνθρωπο και πάντα μου έδινε την αίσθηση ότι τον διαπνέει μια ιδιαίτερη πνευματικότητα.
Το βιβλίο του Στέλιου Μάινα είναι ένα σημαντικό έργο μυθοπλασίας με πολύ γερές κοινωνικές βάσεις, μια γραφή πολύ ξεχωριστή, με έναν κεντρικό χαρακτήρα άριστα δομημένο. Το θέμα που θίγει, της υποβοηθούμενης ευθανασίας, είναι ένα από τα πιο περίπλοκα θέματα ηθικής που τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να μπαίνει στις κουβέντες μας.
Η αναισθησιολόγος, κεντρική ηρωίδα, εκτίει την ποινή της μετά την κατηγορία ότι δολοφόνησε, ουσιαστικά, δύο ασθενείς στο νοσοκομείο που εργαζόταν.
Ο τρόπος που ο «νεοσσός συγγραφέας», όπως χαρακτηρίζει ο ίδιος ο κ. Μάινας τον εαυτό του – στην κουβέντα μας, στήνει το περιβάλλον, το σκηνικό μέσα στο οποίο κινείται η Άννα, η ηρωίδα του, ήταν εξαιρετικός. Όλο το βιβλίο είναι οι σκέψεις της Άννας, όσο βρίσκεται στη φυλακή, και με τα φλας μπακ που δημιουργεί ο συγγραφέας καταφέρνει να φτιάξει μια αφήγηση με ωραίο ρυθμό.
Οι περιφερειακοί χαρακτήρες, η αδελφή της Άννας, η ανιψιά, ο γαμπρός της, ο πρόσφατος έρωτάς της είναι υποεδεέστερα δομημένοι από τον άρτιο τρόπο με τον οποίο προβάλλει η Άννα σε κάθε σελίδα του βιβλίου. Αυτό όμως δεν αφαιρεί σε τίποτα την απόλαυση που μου έδωσε η ανάγνωσή του «Να θυμηθώ να παραγγείλω».
Θέλω να ευχαριστήσω πολύ τον κ. Στέλιο Μάινα, που εν μέσω προβών για την παράσταση που ξεκινάει στις 3 Μαΐου στο Θέατρο Πορεία, αλλά και των γυρισμάτων της ταινίας του Σωτήρη Γκορίτσα που συμμετέχει, απάντησε με μεστό τρόπο και ειλικρίνεια στις ερωτήσεις μου.
-Καταπιάνεστε στο βιβλίο σας με το θέμα της υποβοηθούμενης ευθανασίας. Πώς προέκυψε αυτό το θέμα;
Η ιδέα μου ήρθε από ένα πραγματικό περιστατικό που συνέβη πριν από μία δεκαετία περίπου. Ένας φίλος μου ολλανδός με πήρε τηλέφωνο, ανακοινώνοντας μου πως πάσχει από μία πολύ σοβαρή Ασθένεια, που μόλις διαγνώστηκε και βρίσκεται σε πολύ προχωρημένο στάδιο. Μετά από μερικές μέρες με ξαναπήρε τηλέφωνο, για να μου ανακοινώσει, ανακουφισμένος, πως αποφάσισε με τη σύζυγό του να συνυπογράψουν ένα συμβόλαιο ευθανασίας, όταν εκείνος πλέον θα βρίσκεται σε σημείο μη διαχειρίσιμο. Μου έκανε εντύπωση η ανακούφιση του φίλου μου και τον ρώτησα πως είναι δυνατό να επιλέγεις ένα τέτοιο είδος εξόδου ανακουφισμένος. Ένα πράγμα μισώ στη ζωή μου μού είπε: τον πόνο.
Ευτυχώς και για τον ίδιο αλλά και για τους φίλους του, εμάς δηλαδή, ο φίλος μου θεραπεύτηκε, εντελώς αντίθετα από τις προγνώσεις, διαψεύδοντας Τις προβλέψεις
Σαφέστατα αυτή η συνομιλία, δεν ήταν και η αιτία της συγγραφείς του βιβλίου, Ήταν όμως η αφορμή. Ένα μεγάλο ηθικό δίλημμα, σε όλα τα επίπεδα, νομικό, υπαρξιακό, Κοινωνικό. Δηλαδή, ένα ευρύ πεδίο συγγραφικής απόπειρας
-Τι πιστεύετε για την δυνατότητα να ορίζει το άτομο ακόμη και το τέλος του;
Θέτετε ένα θέμα ευρύτερης υπαρξιακές αναζητήσεις και ηθικής τάξης που φυσικά δεν απαντάται , ούτε εύκολα, ούτε επιπόλαια. Εξάλλου το να ορίζεις το τέλος σου,
εμπεριέχει ένα ποσοστό ναρκισσισμού, που ξεφεύγει από τη φύση. Εδώ, βέβαια, τίθεται το θέμα της αξιοπρεπούς εξόδου, ας πούμε με τις συνθήκες που έχουν επικρατήσει στις Δυτικές κοινωνίες, και έχουν κατοχυρώσει την ανθρώπινη διαβίωση, και κάποιες από τις Δυτικές χώρες και την νομιμοποίηση της επιλογής της καθοδηγούμενης ευθανασίας, που είναι η ιατρική μεσολάβηση, κάτω από αυστηρές προϋποθέσεις.
Γνωρίζω πως το θέμα, έχει πολύ δρόμο ακόμα , αντιρρήσεις, υποσημειώσεις, αστερίσκους, και βέβαια, καλώς έχει, γιατί όπως διατυπώνει το ερώτημα η ηρωίδα μου, που αμφιταλαντεύεται: ευεργέτης ή φονιάς;
-Θα τολμούσατε να πείτε «ναι» σε μια πρόταση προσφιλούς σας προσώπου που θα ζητούσε βοήθεια για να βάλει τέλος στη ζωή του;
Όχι, βέβαια, γιατί θα ήταν δολοφονία. Θα απέτρεπα προσωπικά και τους υποψήφιους αυτόχειρες. Θα χρησιμοποιούσα το παράδειγμα του φίλου απ την Ολλανδία. Οι γιατροί, τον είχαν ξεγράψει, αλλά απετέλεσε την εξαίρεση στον ιατρικό κανένα, και ζει. Θεραπεύτηκε και ζει. Δεν είναι τυχαίο βέβαια, πως μόνο τέσσερις Ευρωπαϊκές χώρες , επέτρεψαν την καθοδηγούμενη ευθανασίας για ιατρικούς λόγους…. Πολλά τα ερωτηματικά. Το θέμα βέβαια, ακριβώς γι’ αυτό, είναι λογοτεχνική πρώτη υλη, εξαιρετικής ποιότητος, και πεδίον προβληματισμού και ερωτημάτων.
-Γιατί επιλέξατε να κάνετε γυναίκα την ηρωίδα σας ;
Οι γυναίκες κατ αρχάς, έχουν βιολογική βιωματική σχέση με την έλευση της ζωής. Την κυοφορούν, επί 270 ημέρες, και πότε δεν κόβουν τον ομφάλιο λώρο με τα παιδιά τους.
Μεταφορικά φυσικά. Δεν είναι ανθρώπινο φαινόμενο, παρατηρείται σε όλα τα έμβια όντα που τα διαχωρίζει το φύλο. Οπότε, ναι, η γυναίκα έχει κατανόηση τι σημαίνει πόνος, αφού περνά τους πόνους της γέννας, και διαθέτει υψηλή ευαισθησία σ αυτόν.
Αυτός είναι ο βασικός λόγος που επέλεξα την ηρωίδα μου, και επίσης την διάλεξα επιστήμονα ιατρό, ακριβώς γι αυτό….. Αναισθησιολόγος, η αλλιώς , ιατρός του πόνου…
-Τι σας δυσκόλεψε στο να φτιάξετε έναν γυναικείο χαρακτήρα; – Σκεφτήκατε σε κάποια στιγμή να κάνετε άντρα τον κεντρικό σας ήρωα;
Όχι, είμαι ευτυχής που η ηρωίδα μου, είναι η Άννα κι όχι ένας άντρας, ειδικά σ αυτή την συνθήκη που εξελίσσεται η ιστορία. Εξάλλου, τουλάχιστον στη δική μου διαδικασία συγγραφής, στην πορεία, αποφασίζεις που θα πάει η ηρωίδα σου, για να το πω έτσι μεταφορικά. Οι ήρωες κάποια στιγμή αυτονομούνται, και αυτενεργούν, ή τουλάχιστον έτσι πρέπει, για να ζωντανέψει το δημιούργημά σου, και να μην είναι ξένο, στεγνό, αναλυτικό και στείρο. Μην νομίζετε ότι δεν περνάνε τα κείμενα και αυτή τους τη φάση…
Υπήρξαν περίοδοι, που δεν ήθελα να το βλέπω, δεν μου άρεσε τίποτα, που το κείμενο μου φαινόταν, προκατασκευή, αφελές, ή αντίθετα υπερβολικό και μελό. Κινδυνεύεις, ανά πάσα στιγμή να πέσεις στη παγίδα της ευκολίας, και να σε παρασύρει η συναισθηματική φόρτιση των ηρώων, ή να ακολουθήσεις ας πούμε τον ενθουσιασμό της ηρωίδας σου, και το αποτέλεσμα να είναι από χαοτικό, έως αφελές.
Έχεις υποχρέωση να ξαναγράψεις, να σβήσεις, να πετάξεις… τουλάχιστον αυτό συνέβη με μένα… Δεν ισχυρίζομαι πως είμαι συγγραφέας, η δεύτερη συγγραφική μου απόπειρα είναι, είμαι συγγραφικός νεοσσός, αλλά θαυμάζω, διαβάζω, παρατηρώ, προσέχω, αγαπάω.
-Δουλεύατε το βιβλίο αυτό για μια δεκαετία. Αυτό έγινε γιατί οι υποχρεώσεις σας ως ηθοποιού ήταν πολλές ή υπήρχε άλλος λόγος;
Το κείμενο του βιβλίου, προέρχεται από ένα πολλαπλάσιο υλικό, πολλών επιπλέον σελίδων που άφησα εκτός, και που ήταν φιλτραρισμένο υλικό προς δημοσίευση. Όμως, νομίζω πως πάντα πρέπει να θυσιάζεις το προσωπικό ύφος, στην ενιαία και συμπαγή φόρμα, και πιστέψτε με, δεν γίνεται, χωρίς κόστος. Βασικός κανόνας. Μην λυπάσαι να κόβεις…
Απ την άλλη, εγώ τουλάχιστον, χρειάζομαι διαστήματα κενά, ώστε, να βλέπω με ψύχραιμο μάτι αυτό που έγραψα. Όταν μάλιστα εργάζεσαι σε μια δουλειά που απαιτεί την ψυχική σου παρουσία εκατό τοις εκατό, όπως το θέατρο, τότε αναγκαστικά, καθυστερείς… έως και μια δεκαετία…
-Ποιο σημείο του βιβλίου σας δυσκόλεψε περισσότερο από όλα;
Δεν υπάρχει σημείο του βιβλίου που δεν έχει δυσκολίες, όμως θα έλεγα πως το παρελθόν, εξωραΐζεται, τόσο ώστε να γίνεται πιο εύκολα μυθοπλασία…
-Πώς δουλέψατε τους ήρωες και τις τοποθεσίες; Κάνατε κάποια έρευνα;
Την έρευνά σου την κάνεις συνέχεια. Έχω διορθώσει αμέτρητες φορές το υλικό, όταν διαπίστωνα πως απέχει πολύ από την πραγματικότητα, μέχρι που κάποιος φίλος, συγγραφέας, μου είπε, την ουσία: λογοτεχνία κάνεις, δεν κάνεις ντοκιμαντέρ, η πραγματικότητα, όταν περνά στο χαρτί, μεταμορφώνεται σε μυθιστορία, οπότε μην γίνεσαι τόσο σχολαστικός με την πραγματικότητα… Φτιάξε τη δική σου λογοτεχνική…
-Σκέφτεστε τον εαυτό σας κάποια στιγμή μόνο συγγραφέα και όχι ηθοποιό;
Παράλληλες ιδιότητες, μου είναι πιο αναγνωρίσιμες, άλλωστε με τη συχνότητα που εκδίδονται τα γραπτά μου, δεν νομίζω να προλαβαίνω να χαρακτηριστώ… πολυγραφότατος….
-Ποια η διαφορά του «μαθαίνω» έναν ρόλο και «γράφω» έναν πιθανό ρόλο; Υπάρχουν ομοιότητες;
Ε, όπως και να το κάνουμε, παράλληλα σύμπαντα είναι, η διαφορετική έκφραση του ίδιου πράγματος. Απλά, νομίζω πως είναι ακόμα πιο στενό το κοστούμι της θεατρικής γραφής, περισσότεροι οι κανόνες, οι περιορισμοί, ….δύσκολο εγχείρημα… ίσως το δυσκολότερο.
-Έχειτε γράψει διηγήματα και τώρα ένα μυθιστόρημα. Έχετε σκεφτεί ποια φόρμα σας εκφράζει – εφόσον θέλετε να συνεχίσετε να γράφετε;
Δεν το έχω αποφασίσει ακόμα…. Μου αρέσει πολύ η μικρή φόρμα, που την θεωρώ πιο απαιτητική και δύσκολη, θα δείξει…
-Τι ετοιμάζετε για το επόμενο διάστημα και το καλοκαίρι στο θέατρο;
Τελειώνω την συμμετοχή μου στα γυρίσματα της νέας ταινίας του Σωτήρη Γκορίτσα (ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΖΟΥΜΕ), από το εξαιρετικό ομώνυμο βιβλίο του Χρήστου Κυθρεώτη, και βρίσκομαι στις γενικές δοκιμές του έργου της Ανθής Τσιρούκη, LABOR, που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Έμιλυς Λοΐζου, στο θέατρο Πορεία με πρωταγωνιστές την Ιωάννα Παππά και τον Ορέστη Χαλκιά.
-Γιατί δεν θα συμμετέχετε στη «συνέχεια» του Νησιού, που ετοιμάζει η ΕΡΤ;
Στο τελευταίο επεισόδιο του νησιού, ο χαρακτήρας μου, ο Γιωργής, παθαίνει έμφραγμα στη βάρκα του και πνίγεται…
Διαβάζω όμως και χαίρομαι για το εξαιρετικό καστ των τόσο ταλαντούχων συναδέλφων μου, που είμαι σίγουρος για το πολύ υψηλό επίπεδο που θα προσφέρουν στην σειρά, και περιμένω με παιδική χαρά να τους δω στο γυαλί.
-Καθώς είμαστε στο τέλος, σχεδόν, της τηλεοπτικής περιόδου πώς θα χαρακτηρίζατε τη φετινή χρονιά. Τι είδατε, τι σας άρεσε, ζηλέψατε κάποια παραγωγή; Και τι δεν σας άρεσε;
Έχει ανέβει πολύ το επίπεδο, και επιτέλους οι ηθοποιοί έχουν εργασία, και μάλιστα με ιδιαίτερη ικανοποίηση διαπιστώνω την επιστροφή της Μεγάλης Ελληνικής Λογοτεχνίας στην μυθοπλασία της τηλεόρασης. Ο ρόλος της μικρής οθόνης είναι, και παιδαγωγικός.
-Συγγραφικά ετοιμάζετε κάτι άλλο, έχετε κάποια ιστορία που θέλετε να τη βάλετε στο χαρτί;
Ίδωμεν… σχέδια επί χάρτου υπάρχουν, αλλά δεν έχω ακόμα ξεκινήσει κάτι. Είμαι στο στάδιο της προεργασίας ιδεών και μόνο.
-Φοβάστε; Έχετε κάποιον φόβο που αναμετριέστε μαζί του; Πώς τον αντιμετωπίζετε;
Το ζήτημα είναι να μάθεις τους φόβους σου και να συμφιλιωθείς μαζί τους Είναι μονόδρομος!
Γιάννης Καφάτος
Πηγή:viewtag.gr
About Post Author
