της Κατερίνα Καλογήρου
Περίληψη οπισθόφυλλου
Αυτή είναι μια διαφορετική εκδοχή παγκόσμιας ιστορίας, είναι μια αφήγηση -μέσω των γραμματοσήμων- της ιστορίας των κρατών που έχουν εξαφανιστεί από το χάρτη.
Περισσότερες από 1.000 χώρες εξέδωσαν τα δικά τους γραμματόσημα τα τελευταία 175 χρόνια, μετά την κυκλοφορία του ‘Penny Black’ στην Αγγλία το 1840. Οι περισσότερες από τις χώρες αυτές σήμερα δεν υπάρχουν. Τα ονόματα κάποιων από τις χώρες αυτές αντανακλούν δεσμούς, όπως η Biafra με την πείνα και το Bhopal με την περιβαλλοντική καταστροφή. ‘Αλλες πάλι σε ελάχιστους θυμίζουν κάτι, όπως το Labuan, το Tannu Tu-va και το Fiume. Όλες αυτές οι χώρες έχουν συναρπαστικές ιστορίες να μας διηγηθούν, ακόμη κι αν η ζωή τους υπήρξε βραχύβια όπως, για παράδειγμα, η Eastern Karelia, η οποία επέζησε μόνο για μερικές εβδομάδες τον χειμώνα του 1922? άλλες πάλι υπήρξαν περισσότερο επίμονες, όπως για παράδειγμα το Orange Free State, μια δημοκρατία των Boer η οποία γιόρτασε τα 50 χρόνια της ως ανεξάρτητο κράτος στα τέλη του 1800.
Το βιβλίο αυτό παρουσιάζει την ιστορία 50 χωρών οι οποίες έχουν καταρρεύσει. To εύρος των χωρών αυτών αντανακλά διαφορετικές όψεις της παγκόσμιας ιστορίας κατά τον 19ο και τον 20ο αιώνα, με τις ιδεολογίες τους, τον ιμπεριαλισμό, τον αγώνα για την εξεύρεση πόρων, τα κύματα προσφύγων, τους μεγάλους και τους ασήμαντους πολέμους. Στο πλαίσιο, αυτό τα γραμματόσημα με τα μοτίβα και τα σύμβολά τους πρέπει να εξεταστούν ως επίσημες αυτοπαρουσιασεις. Αποτελούν ουσιαστικά εκφράσεις της επιθυμητής εικόνας που οι εκάστοτε εξουσίες επιθυμούσαν να παρουσιάσουν, των θέσεων και των φιλοδοξιών τους, είτε ήταν επαναστατικές, είτε αποικιοκρατικές.
Πέρα από τα γραμματόσημα, το βιβλίο βασίζεται σε αφηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων καθώς και σε μεταγενέστερες ιστορικές αναλύσεις.
Βιβλιογνώμη
Τί να πρωτοπώ γι αυτό το βιβλίο; Οι σκέψεις έρχονται απανωτές, δημιουργώντας μια μικρή τρικυμία εν κρανίω, έναν ελαφρύ, αλλά ευχάριστο πονοκέφαλο! Ίσως είναι το πιο ιδιαίτερο βιβλίο που έχω πιάσει ποτέ στα χέρια μου, και είναι γραμμένο από έναν έξυπνο άνθρωπο που προσπαθεί (και μάλλον έχει καταφέρει), να αποβάλλει στεγανές αντιλήψεις για τον κόσμο, στερεότυπα για φυλές και ανθρώπους, δυτικές κρίσεις μεγαλομανίας εναντίον των υπολοίπων…μη δυτικών πληθυσμών.
Ο σκανδιναβός συγγραφέας, που εντέχνως αποφεύγει να μας αποκαλύψει την χώρα καταγωγής του, αλλά μας οδηγεί να σκεφτούμε πως μάλλον προέρχεται από την Νορβηγία, είναι φιλοτελιστής. Δεν είναι όμως από αυτούς που κυνηγάνε το τέλειο «αποστειρωμένο» γραμματόσημο, με όλα τα δοντάκια, και χωρίς αλλοιώσεις…το ακριβώς αντίθετο! Συλλέγει γραμματόσημα που είναι άκρως χρησιμοποιημένα, και μάλιστα μας εκμυστηρεύεται πως επιθυμεί να γλείψει (σωστά διαβάσατε) το καθένα από αυτά, προκειμένου να αισθανθεί καλύτερα τη διαδρομή τους στον κόσμο και τον χρόνο! Στην προσπάθειά του λοιπόν, να μαζέψει γραμματόσημα από κάθε κράτος και καθεστώς που αποφάσισε ότι είναι αρκετά σημαντικό για να εκδόσει δικό του ταχυδρομικό ένσημο, ο Μπέργκε κατάφερε κάτι μοναδικό. Να μας μιλήσει για τον κόσμο, την πολιτική, την ιστορία, την λαογραφία και την εθνολογία, με έναν απόλυτα καινοτόμο τρόπο.
Το βιβλίο ξεκινά το 1840, τότε δηλαδή που ξεκίνησε η χρήση των γραμματοσήμων. Χωρίζεται σε έξι χρονικές περιόδους, περιλαμβάνει 50 χώρες, και διαθέτει βασικές πληροφορίες σχετικά με τον πληθυσμό και την έκταση, καθώς και έναν μικρό χάρτη προκειμένου να δούμε τη θέση τους στον κόσμο. Σε κάθε μία από αυτές αφιερώνει περίπου τέσσερις σελίδες, μέσα στις οποίες καταφέρνει να χωρέσει μία σύντομη αλλά πολύ μεστή ανάλυση του πολιτικο-οικονομικο-ιστορικού στάτους της χώρας, και να μας ταξιδέψει στην περιοχή με αφηγήσεις τοπικών φολκλορικών στοιχείων, μύθων, και παραδόσεων. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου, αφιερώνει λίγες γραμμές για να προτείνει επιπλέον αναγνωστικό υλικό, αλλά και ταινία ή ακόμα κάποια συνταγή μαγειρικής! Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που θα συναντήσουμε γνωστές προσωπικότητες, σε μάλλον άγνωστες περιοχές, και θα αποκτήσουμε fun fact πληροφορίες για τα έργα και ημέρες καλλιτεχνών και πολιτικών.
Το βιβλίο είναι έξυπνα δομημένο, δεν κάνει «κοιλιά» πουθενά, και πώς θα μπορούσε άλλωστε καθώς οι πληροφορίες που δίνει είναι ανεπανάληπτες, και διακρίνεται από την λεπτή ευφυΐα του συγγραφέα που διακριτικά κάνει χιούμορ και ασκεί κριτική, χωρίς αυτό να αποτελεί αυτοσκοπό του πονήματος. Το σημαντικότερο, όμως, αγαθό που προσφέρει αυτό το έργο, είναι η αφήγηση της ιστορίας με έναν ριζοσπαστικό και παντελώς «ανορθόδοξο» τρόπο, ο οποίος φανερώνει το πόσο ενδιαφέρουσα είναι αυτή η επιστήμη. Είναι καιρός να ξεριζώσουμε από το μυαλό μας τις σχολικές μας προσλαμβάνουσες για την μελέτη της ιστορίας, που περιλαμβάνει έναν άνθρωπο όρθιο να μονολογεί για long dead προσωπικότητες και το πως κατέστρεψαν ή ανέδειξαν τον κόσμο τους, και πολλά ανθρωπάκια καθισμένα στα θρανία τους, που ανυπομονούν να παίξουν μήλα στο διάλειμμα που έρχεται σε 5…4…3… Ο Μπέργκε αναδεικνύει τη σημασία της ιστορίας, τον πραγματικά πολύπλευρο χαρακτήρα της, τη δύναμη που έχει σαν δασκάλα, αλλά και την ιδιότητά της που θυμίζει την αγαπημένη γιαγιά που αφηγείται άγνωστες ή/και ξεχασμένες ιστορίες του παρελθόντος δίπλα στη θαλπωρή του τζακιού. Η μετάφραση είναι από τον Ιάκωβο Μιχαηλίδη, ο οποίος φαίνεται να σεβάστηκε πλήρως το πνεύμα γραφής του συγγραφέα, αλλά με την παρουσία του, θαρρώ πως επισφραγίζει την ποιότητα των πληροφοριών.
Διαβάζοντας το βιβλίο αυτό, θα συναντήσετε μέρη που δεν έχετε ακούσει ποτέ, θα διαβάσετε τοπικούς θρύλους για τους οποίους δεν είχατε ιδέα, θα δείτε ιδιαίτερα στοιχεία πολιτισμικών ομάδων, όμως ταυτόχρονα θα ανακαλύψετε μία ευρύτερη σύνδεση ολόκληρου του κόσμου μέσα από διαχρονικές συμπεριφορές και κοινές κινητήριες δυνάμεις, και θα αντιληφθείτε πως ο άνθρωπος ανάλογα με τις προσλαμβάνουσές του, έχει την ικανότητα να στολίζει αυτά τα κοινά πανανθρώπινα χαρακτηριστικά με τα δικά του χρώματα, και να τα καταστεί μοναδικά!
Nowherelands. Άτλαντας χωρών που δεν υπάρχουν πια. 1840-1970
εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη Α.Ε.
About Post Author
