"Τριολέτα, γένους θηλυκού" της Στέλλα Πετρίδου

Τοτριολέτο ή «τριολέ», αποτελείτο ολιγόστιχο ποίημα οκτώ στίχων, ποικίλου περιεχομένου, πού γεννήθηκε και καλλιεργήθηκε στη Γαλλία τον 13ο αιώνα μ.Χ.
Πρόκειται για μια ρυθμομετρική φόρμα ποίησης, στην οποία ο πρώτος στίχος επαναλαμβάνεται τρεις φορές, και ως τέταρτος και ως έβδομος. Προέρχεται από τη γαλλική λέξη «triolet», ενδεχομένως λόγω της ανωτέρω τριπλής επανάληψης του ίδιου στίχου ή λόγω του ότι μόνο τρεις στίχοι της στιχουργικής αυτής φόρμας δεν επαναλαμβάνονται. Επίσης, ο δεύτερος στίχος επαναλαμβάνεται και ως όγδοος.
Η συλλογή«Τριολέτα γένους θηλυκού» περιέχει εξήντα ποιήματα της Στέλλας Πετρίδου, αφιερωμένα στις σκέψεις που ποτέ δε σταματούν να στροβιλίζουν το μυαλό μας. Όπως μαρτυρεί και ο τίτλος της, πρόκειται για ποιήματα που περιγράφουν θηλυκές διαθέσεις, οι οποίες έχουν την τάση να προκαλούν ποικίλα συναισθήματα στον αναγνώστη, που άλλοτε εμπεριέχουν τη χαρά και την ευθυμία κι άλλοτε τη λύπη, την απογοήτευση και τη μελαγχολία. Υπηρετούν στο σύνολό τους την τεχνική των τριολέτων κι ακολουθούν πιστά τα κλασικά μονοπάτια της έμμετρης γαλλικής λυρικής ποίησης.
Μας παρουσιάζονται και με τους δύο τύπους τριολέτων α) την πιο συχνή: α β β α α β α β, αλλά και β) την πιο σπάνια: α β α αα β α β.

Η κριτική μας

Την εντέκατη ποιητική της συλλογή κυκλοφόρησε πρόσφατα η ποιήτρια Στέλλα Πετρίδου από τις εκδόσεις «άλφα πι» με τίτλο «Τριολέτα γένους θηλυκού». Όπως μαρτυρεί και ο τίτλος της συλλογής της, τα ποιήματα που φιλοξενούνται σ’ αυτή υπηρετούν μια συγκεκριμένη ρυθμομετρική φόρμα ποίησης, γαλλικής προέλευσης, που είναι το τριολέτο. Πιο συγκεκριμένα, το τριολέτο είναι ένα ολιγόστιχο ποίημα μόλις οκτώ στίχων και δύο στροφών, που ως κύριο χαρακτηριστικό του έχει την τριπλή επανάληψη του πρώτου στίχου, καθώς επαναλαμβάνεται αυτούσιος και ως τέταρτος, αλλά και ως έβδομος. Ίσως αυτή η επανάληψη να είναι και ο λόγος που ονομάστηκε το ποίημα τριολέτο (από την γαλλική λέξη triolet). Επίσης, μόνο τρεις στίχοι του ποιήματος αυτού δεν επαναλαμβάνονται, αφού και ο δεύτερος στίχος επαναλαμβάνεται στη συνέχεια και ως όγδοος.
Αυτή λοιπόν τη σπάνια και άκρως λυρική φόρμα ποίησης, που γεννήθηκε στη Γαλλία τον 13ο αιώνα, αλλά άνθισε αρκετά περισσότερο τον 19ο, θέλησε να φέρει και πάλι στο φως η ποιήτρια Στέλλα Πετρίδου παρουσιάζοντας σήμερα, στο πρώτο μισό του 21ου αιώνα, τα δικά της τριολέτα, εξήντα στον αριθμό, που μιλούν κατευθείαν στην ψυχή του αναγνώστη και που στόχο έχουν να την ταξιδέψουν νοερά πέρα από τα σύνορα της πραγματικής ζωής, να τη διασκεδάσουν, να την ψυχαγωγήσουν και φυσικά να τη συντροφεύσουν με όμορφους στίχους, που διεγείρουν τη φαντασία κι αποπνέουν έναν έντονο ρομαντισμό και μια επίσης έντονη ερωτική αύρα.
Τα τριολέτα της είναι γένους θηλυκού, όπως θα διαβάσουμε ήδη από τον τίτλο του βιβλίου. Κι ο λόγος είναι προφανής. Όλοι οι τίτλοι των ποιημάτων της συλλογής είναι γένους θηλυκού κι ενικού αριθμού. Πρόκειται για ποιήματα που περιγράφουν τη διάθεση, την ιδιότητα ή την κατάσταση της ποιήτριας κατά τη διάρκεια της δημιουργίας, η οποία (διάθεση, ιδιότητα ή κατάσταση) σαφώς και γίνεται αντιληπτή και κατανοητή από τον αναγνώστη τη στιγμή της ανάγνωσης και τελικά κτήμα και της δικής του ψυχοσύνθεσης. Με αυτόν τον άκρως λυρικό τρόπο αφήγησης γεννάται μέσα από τους στίχους η χαρά, η προσμονή, η ελπίδα, η επιθυμία, η τόλμη, η ζωή, η απογύμνωση, αλλά και η μελαγχολία, η κατάπτωση, η ενοχή, η αγανάκτηση, η θλίψη, η πλάνη κ.α. Βιώματα στο σύνολό τους δηλαδή με τα οποία όλοι οι άνθρωποι στη ζωή τους έρχονται σε επαφή έστω και για μία φορά.
Γραφή απόλυτα λυρική, μεστή, αισθαντική, ερωτική, που γεννάει ζεστές μελωδίες, όμορφες μυρωδιές και ζωντανές εικόνες. Ποίηση απόλυτα πειθαρχημένη, ξεχωριστή, διάφανη και παράλληλα ανάλαφρη, όπως ακριβώς απαιτεί η δομή και το ύφος του τριολέτου, μια ποίηση που καταφέρνει να εισχωρήσει με επιτυχία κατευθείαν στην ψυχή του αναγνώστη παρασύροντάς την αβίαστα σε ταξίδια του νου μαγικά κι ονειρεμένα.
Τα ποιήματα της συλλογής, όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, υπηρετούν και τους δύο τύπους του τριολέτου. Είναι φανερό εξάλλου πως η ποιήτρια έχει μελετήσει καλά τη συγκεκριμένη ποιητική φόρμα προτού καταπιαστεί δημιουργικά μαζί της. Έτσι, τα πρώτα τριάντα ποιήματα της συλλογής υπηρετούν τον πιο συχνό και γνωστό του τύπο (α β β α α β α β – σ’ αυτόν τον τύπο ο πρώτος στίχος ομοιοκαταληκτεί με τον τέταρτο, τον πέμπτο και τον έβδομο, ενώ ο δεύτερος με τον τρίτο, τον έκτο και τον όγδοο).

Ποίημα πρώτου τύπου:

Προσμονή
Μ’ ολόγιομο φεγγάρι ξεπροβάλλει
τ’ Αυγούστου χάραμα λευκοντυμένη.
Τον κύρη της μ’ αγάπη περιμένει.
Μ’ ολόγιομο φεγγάρι ξεπροβάλλει.

Σ’ ερημικό του πόθου ακρογιάλι
χτίζει τα κάστρα της ευτυχισμένη.
Μ’ ολόγιομο φεγγάρι ξεπροβάλλει
τ’ Αυγούστου χάραμα λευκοντυμένη. (Σελ. 10)

Τα επόμενα τριάντα ποιήματα της συλλογής υπηρετούν τον δεύτερο και πιο σπάνιο τύπο του τριολέτου (α β α α α β α β – σ’ αυτόν τον τύπο ο πρώτος στίχος ομοιοκαταληκτεί με τον τρίτο, τον τέταρτο, τον πέμπτο και τον έβδομο, ενώ ο δεύτερος με τον έκτο και τον όγδοο).

Ποίημα δεύτερου τύπου:

Πλάνη
Τον ουρανό ξεγέλασα να κλέψω το φεγγάρι
και πότισα τα σύννεφά μου υπνωτικό φιλί.
Το φως που φέγγει πάνω σου ποτέ κανείς μην πάρει.
Τον ουρανό ξεγέλασα να κλέψω το φεγγάρι.

Του έρωτά μου πεθυμιά στα χνάρια σου βολτάρει,
μα να σου κλέψει μια ματιά στ’ αλήθεια είναι δειλή.
Τον ουρανό ξεγέλασα να κλέψω το φεγγάρι
και πότισα τα σύννεφά μου υπνωτικό φιλί (Σελ.54)

Εντυπωσιακό είναι και το εξώφυλλο της συλλογής σε φωτογραφία του Παντελή Γάτη. Κοσμεί τον πίνακα ζωγραφικής επάνω σε ξύλο του πατέρα της ποιήτριας, Χρήστου Πετρίδη, που φέρει τον τίτλο «Οι τρεις Χάριτες». Επιλογή όχι τυχαία από την ίδια την ποιήτρια, καθώς απεικονίζονται αιθέριες υπάρξεις γένους θηλυκού.
Τις εσωτερικές σελίδες της συλλογής κοσμούν σκίτσα του σκιτσογράφου και λογοτέχνη Γεώργη Διλμπόη, από τη συλλογή του «Ότι δεν προλαβαίνει να γίνει ποίημα». Ο αρμονική συνύπαρξη όλων αυτών των διαφορετικών τεχνών στο βιβλίο της Στέλλας Πετρίδου πραγματικά λειτουργεί προς όφελος του αναγνώστη, καθώς του προσφέρεται απλόχερα μια αξιόλογη πνευματική τροφή προς τέρψη της ψυχής του.
Άλλη μια αξιόλογη ποιητική συλλογή από την δοκιμασμένη σύγχρονη ελληνίδα ποιήτρια Στέλλα Πετρίδου που οπωσδήποτε αξίζει να διαβαστεί.

της Λίτσας Κοντογιάννη