Jan Garbarek Group στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου | Τετάρτη 22 Ιουνίου

Ο θρίαμβος της απλότητας
στη σκιά της Ακρόπολης
από έναν Master της jazz

Ένας αγαπημένος γνώριμος ξανά κοντά μας. Μετά από καιρό. Τώρα που τα πράγματα ξαναβρίσκουν το νόημά τους – μετά από δυο χρόνια πανδημίας – η Αθήνα υποδέχεται το καλοκαίρι και ανοίγει ξανά τις μουσικές βραδιές της στη σκιά της Ακρόπολης, στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στις 22 Ιουνίου 2022.

Ο Jan Garbarek επιστρέφει στην Ελλάδα για να υφάνει με την ανυπέρβλητα εκστατική μουσική του το νορβηγικό πάθος με τη μεσογειακή εξωστρέφεια! Σε μια μείξη παλιότερου και νεότερου υλικού, θα παρουσιάσει στο ελληνικό κοινό ένα πρόγραμμα το μεγαλύτερο μέρος του οποίου δεν έχει ξαναπαιχτεί στη χώρα μας.

Ο master της jazz Jan Garbarek εμφανίζεται στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού σε μια ατμοσφαιρική μουσική βραδιά. Μαζί του, οι πιστοί μουσικοί του σύντροφοι, ο Γερμανός Rainer Brüninghaus στο πιάνο, ο μπασίστας από τη Βραζιλία Yuri Daniel και ο εντυπωσιακός μάγος των κρουστών από την Ινδία, ένας από τους πιο καινοτόμους και πρωτοποριακούς κρουστούς στον κόσμο, ο master ντράμερ Trilok Gurtu. Ο Jan Garbarek με την μπάντα του εγγυώνται μια εξαιρετική συναυλιακή εμπειρία γεμάτη συγκινήσεις, ό,τι θα μπορούσαμε να περιμένουμε από την Τέχνη στην ευγενέστερη εκδοχή της.

Ο Νορβηγός σαξοφωνίστας Jan Garbarek – με μια διαδρομή εξήντα χρόνων πλέον – είναι ένα ολόκληρο κεφάλαιο στην ιστορία της ευρωπαϊκής τζαζ αλλά και της ECM, της δισκογραφικής εταιρίας που έχει εκδώσει το σύνολο σχεδόν της ηχογραφημένης μουσικής του. Το καλλιτεχνικό του μουσικό ιδίωμα με το λυρισμό και την ποιητικότητά του καθιερώνεται σα μια διεθνική και παν-ανθρώπινη γλώσσα, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’60, όταν ακολουθούσε τα βήματα του γιγάντιου John Coltrane. Στα 14 χρόνια του, το άκουσμα του «I Love supreme» του John Coltrane στο ραδιόφωνο ήταν μία κοσμογονική αποκάλυψη για τον Garbarek. Αμέσως αγόρασε μία μέθοδο εκμάθησης σαξόφωνου και πριν ακόμη φυσήξει μία νότα έμαθε τις θέσεις των δακτύλων στα πλήκτρα…Όταν εξοικειώθηκε με το όργανο, το παίξιμο βγήκε αβίαστα, σαν το νερό που κυλά στο αυλάκι.
Έτσι άρχισαν όλα…

Γεννημένος το 1947, ο Garbarek προσπαθεί σε όλη του τη ζωή να κάνει αυτό που είναι το δυσκολότερο απ’ όλα, να γράψει απλή και καθαρή μουσική. Η μουσική του είναι διαρκώς παρούσα, ανανεώνεται και αναβλύζει από πολλές πηγές. Βαθιά επηρεασμένος από τη λαϊκή παραδοσιακή κουλτούρα της γενέτειράς του Νορβηγίας, μαγεύεται και από αντίστοιχες παραδοσιακές μουσικές άλλων χωρών, δίνοντας έμφαση στα ακούσματα της αφρικανικής ή της ινδικής μουσικής. Πάντα όμως επιστρέφει με σεβασμό στο ίνδαλμα των εφηβικών του χρόνων John Coltrane.

Ο Garbarek εργάζεται σκληρά για να πετύχει τον προσωπικό του ήχο εδώ και έξι δεκαετίες, τον ακονίζει υπομονετικά, όπως ο Γιαπωνέζος Σαμουράι ακονίζει τη λεπίδα του σπαθιού του, μέχρι να τον κάνει τόσο κοφτερό ώστε να χαραχθεί ανεξίτηλα στο μυαλό μας. Ο ίδιος δεν θέλει να εκτιμάται μόνο για τον «καλό ήχο» του. Άλλωστε, προέρχεται από τον ελεύθερο και άγριο αυτοσχεδιασμό της δεκαετίας του ’60 και των αρχών της δεκαετίας του ’70. Αρκετά νωρίς όμως «συνάντησε» τη λαϊκή και καλλιτεχνική μουσική πολλών πολιτισμών και στο τέλος, τη λαογραφία της πατρίδας του, της Νορβηγίας. Όπως ομολογεί ο ίδιος, στο δρόμο του σε όλον τον κόσμο «ανακάλυψα την πιο εξωτική μουσική στο δικό μου κατώφλι». Από την εποχή που ο Coltrane τον γοήτευσε, αλλά και οι Ayler, Sanders, Shepp πετύχαιναν το ίδιο με τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό, ο Garbarek μέσω μιας μακράς διαδικασίας, φίλτραρε την καθαρή έκφραση. Στα μεγάλα διαστήματα του ήχου που παράγονται από τις ασύγκριτες μελωδικές γραμμές, η μουσική του Garbarek κερδίζει μια πικρή διαύγεια. Ένταση αντί για συναισθηματισμό.

Αυτή η εξέλιξη της πύκνωσης μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο αν αναλογιστούμε τον τρόπο με τον οποίο ο Garbarek φτάνει εκεί: αποβολή κάθε περιττού, συγκέντρωση και συμπίεση, συμπύκνωση, όχι αφαίρεση. Διαφορετικά η μουσική του θα ήταν ένα ψεύτικο παιχνίδι, ένα άδειο κέλυφος, χωρίς την ξεκάθαρη σαρκική αίσθηση, που μας αφήνει άφωνους.

Ο Jan Garbarek κινείται διαρκώς και κινείται με πολλούς τρόπους: Bill Frisell, Keith Jarrett, Agnes Buen Garnås, Zakir Hussain, Anouar Brahem, Hilliard Ensemble, Ελένη Καραΐνδρου είναι μερικές από τις συνεργασίες του.

Η μόνη σταθερά του είναι το καλλιτεχνικό του «σπίτι», το Jan Garbarek Group, το Κουαρτέτο με τον Rainer Brüninghaus, τον Yuri Daniel και τον Trilok Gurtu, τον Ινδό «βασιλιά» ντράμερ. Είναι για αυτόν ένα είδος οικογένειας: μια ένωση πιστών συντρόφων, που κανείς δεν πρέπει να αργοπορεί και όταν όλη η ενέργεια επικεντρώνεται στα βασικά, μόνο τότε δημιουργείται ο χώρος για να αναδειχθεί ο ήχος του σαξόφωνου του Garbarek.

Κανείς δεν ξέρει το σαξόφωνο όπως ο Jan Garbarek. Ξέρει επίσης πως ο ήχος από μόνος του δεν δημιουργεί μουσική. Μέσα από τις συνθέσεις και τους αυτοσχεδιασμούς του, ο Jan Garbarek γίνεται ο δημιουργός μίας μουσικής τονικότητας που στοχεύει κατευθείαν στην ψυχή μας. Τα μεγάλα διαστήματα του ήχου ακτινοβολούν μια εκπληκτική αίσθηση ειρήνης που όμως δεν επιτρέπει ούτε μια στιγμή πλήξης. Αυτή η μουσική αναπνέει και δημιουργεί χώρο αναπνοής. Συντονισμένη μουσική παλμικότητα. Σαν τους χτύπους της ανθρώπινης καρδιάς.

Στην Ελλάδα, ο Garbarek ήρθε πρώτη φορά για τη συνεργασία του με την Ελένη Καραΐνδρου στον «Μελισσοκόμο» (1986) του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Αργότερα με την Καραϊνδρου έβγαλαν και 2 άλμπουμ: Music For Films (ECM, 1991) και Concert in Athens (ECM, 2013).

Ο ίδιος έχει δηλώσει για τη συνεργασία τους στο «Μελισσοκόμο»: «Ήμουν πολύ τυχερός που συνεργάστηκα μαζί της και που έχω έρθει στη χώρα σας πολλές φορές με αφορμή τη μουσική της. Στην αρχή, η συνεργασία μου με την Ελένη ήταν λίγο περίεργη. Στην πορεία όμως όλα πήγαν πολύ καλά χάρη στη δική της επιμονή, κι έτσι γεννήθηκε η μουσική του Μελισσοκόμου. Θυμάμαι, πρώτα άκουσα το βασικό θέμα, που μου άρεσε πολύ, μετά ήρθα στην Αθήνα για να ηχογραφήσουμε κι έτσι φτάσαμε σ’ ένα εξαιρετικό, νομίζω, αποτέλεσμα».

«Μετέτρεψε το σαξόφωνο σ’ ένα αρχέγονο πνευστό που πατάει στην ελληνική γη και αγκαλιάζει τα Βαλκάνια», δήλωσε η Ελένη Καραΐνδρου, λίγο μετά την συνεργασία τους για την ταινία.

Η μουσική είναι μια άγνωστη χώρα. Ένα ατμοσφαιρικό ηχοτοπίο που δονεί το βαθύτερο εγώ μας. Σε αυτήν την άγνωστη και μαγευτική χώρα, μας προσκαλεί το Jan Garbarek Group.

Μουσικά.
Στοχαστικά.