Κριτική: «Όλο σπίτι, κρεβάτι κι εκκλησία»

Κάθε Πέμπτη, στο θέατρο Δρόμος, η δραματική τέχνη είναι γυναικεία υπόθεση. Η σκηνή υποδέχεται τις κυρίες Ήρα Δαμίγου, Στυλιανή Κλείδωνα και Ελένη Φαλατάκη αφού η θεατρική ομάδα Μήδεια και ο Εμμανουήλ Μαύρος διασκεύασαν και παρουσιάζουν τρεις μονολόγους και μία πρόζα, που περιέχονται στο έργο των Φράνκα Ράμε και Ντάριο Φο, Όλο σπίτι, κρεβάτι κι εκκλησία.

Οφείλουμε να κάνουμε μια παρένθεση μιλώντας για το καλλιτεχνικό δίδυμο των Ράμε και Φο, που δούλεψαν μαζί τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο, από όπου –ίσως– είναι περισσότερο γνωστοί στη χώρα μας. Στη θεατρική τους ομάδα, η Ράμε ήταν η πρωταγωνίστρια του θιάσου και συγγραφέας (κατά τη δεκαετία του ’70) και ο Φο σκηνοθετούσε, έγγραφε και έπαιζε παράλληλα ενώ σχεδίαζε κοστούμια και σκηνικά. Η Ράμε έγραψε κατά βάση φεμινιστικούς και αντιφασιστικούς μονολόγους –ένα από αυτά τα έργα είναι και το Όλο σπίτι, κρεβάτι κι εκκλησία ή Tutta casa, letto e chiesa.

Οι δυο τους, αν και γνώρισαν μεγάλη αποδοχή από το κοινό, λογοκρίθηκαν πολλάκις από φασιστικές οργανώσεις ή λόγω κοινωνικών συμβάσεων-κατεστημένων της εποχής, αντικαθεστωτικών μηνυμάτων (των έργων τους), θρησκευτικών πεποιθήσεων κ.ο.κ. Το έργο τους αποτελεί παρακαταθήκη κριτικής προς κάθε εξουσία: μίλησαν άφιλτρα για υποκρισία, αδικία, καταπίεση… και τελικά συνδέθηκαν με το κίνημα της σεξουαλικής απελευθέρωσης το οποίο δεν υπογράμμισε απλώς την ανισότητα των φύλων και τη θέση των γυναικών στην κοινωνία αλλά και πολλά άλλα κοινωνικά θέματα όπως τις παραδοσιακές απόψεις για τους ομοφυλόφιλους, την αντισύλληψη ή τη σεξεργασία.

Στη σκηνή του Δρόμος μπορείτε να παρακολουθήσετε τα: «Μια γυναίκα μόνη», «Μονόλογος της πουτάνας στο φρενοκομείο», «Εγώ, η Ουλρίκε Μάινχοφ, καταγγέλω» και «Μήδεια». Η ομάδα Μήδεια και ο Μαύρος έχουν επιχειρήσει μια σύνδεση των μονοπράκτων, που παρουσιάζονται ως ένα ενιαίο έργο, που εξελίσσεται στο μακρινό μέλλον και συγκεκριμένα στα 2222 μ.Χ.!

Η χρονολογία έχει σημασία καθώς το έργο δεν είναι επιστημονικής φαντασίας αλλά είναι γόνιμο να προβάλει κανείς τη διαχρονικότητα κάποιων ζητημάτων, γύρω από την κοινωνική μεταχείριση των γυναικών, ενώ οι αιώνες που μας χωρίζουν από το 2222 ενδυναμώνουν την επικράτηση κάποιων «σταθερών» στις κοινωνίες, που έχουμε δομήσει, και που ακόμα κι αν βλέπουμε ως μέλη τους τα λάθη, δεν μπαίνουμε στη διαδικασία της αλλαγής.

Στην υπόθεση λοιπόν θίγονται θέματα όπως η υποδούλωση, ο διαχωρισμός, οι δολοφονίες και πάσης φύσεως κακομεταχείριση που υφίσταται μια γυναίκα εδώ και αιώνες. Σ’ αυτό το μακρινό μέλλον, σε μια άλλη εποχή, οι κοινωνίες εξακολουθούν, όχι μόνο να συντηρούν τις παθογένειές του σε σχέση με τη γυναίκα αλλά να γίνονται ακόμα πιο βάναυσες. Τρεις από αυτές τις γυναίκες όμως βρίσκουν τον τρόπο… όχι τον τρόπο, τον ξέρουν τον τρόπο, πάντα τον ήξεραν. Βρίσκουν τη δύναμη να αντισταθούν! Και γίνονται σύμβολο και παράδειγμα για κάθε γυναίκα αυτού του κόσμου, που έχει να αντιμετωπίσει κοινωνική, πολιτική ή οικογενειακή καταπίεση και βία. Ίσως για κάθε γυναίκα αυτού του κόσμου, τελικά.

Όταν η Φράνκα Ράμε έγραψε το έργο, στο σημείωμά της είχε αναφέρει ότι: είναι ένα θεατρικό έργο με θέμα την κατάσταση της γυναίκας, και ιδίως την σεξουαλική δουλεία της. Η παράσταση βλέπει τα πάντα μέσα από ένα κωμικό, γκροτέσκο πρίσμα. Επιλέξαμε ηθελημένα αυτό το πρίσμα: κυρίως επειδή εμείς οι γυναίκες εδώ και 2.000 χρόνια κλαίμε, αλλά αυτήν την φορά γελάμε μαζί, και ίσως να κρυφογελάμε και μετά, επειδή ένας κύριος που γνώριζε πολλά για το θέατρο, κάποιος Μολιέρος, έλεγε: «Όταν πηγαίνεις στο θέατρο και βλέπεις μια τραγωδία, ταυτίζεσαι, συμμετέχεις, κλαις, κλαις, κλαις, κι ύστερα γυρίζεις σπίτι και λες: πόσο πολύ έκλαψα απόψε!… και κοιμάσαι ανακουφισμένος. Ο πολιτικός λόγος πέρασε από πάνω σου όπως το νερό πάνω στο γυαλί. Ενώ αντίθετα για να γελάσεις –μιλά πάντα ο Μολιέρος– χρειάζεται ευφυΐα, εξυπνάδα. Το γέλιο ανοίγει διάπλατα το στόμα σου αλλά και το μυαλό σου, και στο μυαλό σου χώνονται τα καρφιά της λογικής!». Ευχόμαστε κι απόψε κάποιοι να γυρίσουν σπίτι τους με το κεφάλι τους γεμάτο καρφιά!

Να είστε σίγουροι πως με το κεφάλι σας γεμάτο καρφιά θα φύγετε από το θέατρο Δρόμος. Ένα έργο που πραγματεύεται τη θέση της γυναίκας με τον πιο απόλυτο και καθηλωτικό τρόπο, είναι αδύνατο να «περάσει» επιφανειακά. Οι τρεις ερμηνεύτριες και όλη η θεατρική ομάδα μαζί, υπό τις οδηγίες του Εμμανουήλ Μαύρου, προσφέρουν ένα αισθαντικό θέαμα, με πολύ συναίσθημα που περνάει και χτυπάει κατευθείαν φλέβα, με διαχρονικά μηνύματα και σκέψεις που σε ακολουθούν μετά την αυλαία… Θα δείτε ένα δυνατό έργο, γροθιά στο κοινωνικό γίγνεσθαι, αλλά περισσότερο κι απ’ αυτό, γροθιά στο στομάχι σας για τις αλήθειες που λέει, τον πόνο που κουβαλά και τη «διέξοδο» που προσφέρει.

Όλοι οι μονόλογοι παρουσιάζονται με αφαιρετικό τρόπο, συνοδεύονται από υπέροχες μουσικές επιλογές, που βοηθούν στο γενικότερο κλίμα λειτουργικά και αισθαντικά, και όλοι οι μονόλογοι έχουν βάρος, φόρτιση και ψυχή –που «βρίσκουν», δανείζονται και ζωντανεύουν από τις κυρίες Δαμίγου, Κλείδωνα και Φαλατάκη. Μοναδικά και τα κοστούμια: διαθέτουν την απαραίτητη διαχρονικότητα, δεν συνδέονται με καμία εποχή απευθείας, ώστε να πετυχαίνεται η ταύτιση με/σε κάθε εποχή, που είναι ζητούμενο.

Μπορεί να είναι άξιο απορίας, πώς γίνεται να υπάρχει τόση επικαιρότητα σε ένα κείμενο που γράφτηκε το 1977 (τότε ανέβηκε για πρώτη φορά) αλλά είναι και θεάρεστη η δύναμη που σου δίνει, η προοπτική της αλλαγής –επιτέλους!

Να πάτε!

Τζένη Κουκίδου