Κριτική για τη θεατρική παράσταση “Τα πέντε αφηγήματα” του Edgar Allan Poe σε σκηνοθεσία του Λεωνίδα Μικρόπουλου

του Βασίλη Χαριζάνη

«Τα πέντε αφηγήματα» του Edgar Allan Poe

Το Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας έδειξε εμπράκτως για ακόμη μια φορά την αγάπη του για το καλό θέατρο και τους νέους καλλιτέχνες,παρουσιάζοντας στο θεατρόφιλο κοινό της Θεσσαλονίκης την παράσταση “Τα πέντε αφηγήματα”.Σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού του Δήμου Καλαμαριάς,πραγματοποιήθηκε μια διπλή παράσταση το Σάββατο της 1ης Μαρτίου 2025 στο Δημοτικό Θέατρο “Μελίνα Μερκούρη”.Πλήθος κόσμου τίμησε με την παρουσία του και τις δύο παραστάσεις και καταχειροκρότησε όλους τους ηθοποιούς για τις δυνατές ερμηνείες τους.

Η θεατρική παράσταση “Τα πέντε αφηγήματα” του Edgar Allan Poe δεν στοχεύει απλώς σε μια παρουσίαση των έργων του Αμερικανού συγγραφέα,αλλά επιχειρεί μια βαθύτερη ανάλυση της έννοιας της διαστροφής και των σκοτεινών κι άγριων ενστίκτων του ανθρώπου.Βασική επιδίωξη της παράστασης είναι να φέρει στην επιφάνεια την αρχέγονη φύση των ανθρώπινων συναισθημάτων και οι θεατές να συνειδητοποιήσουν ότι η διαστροφή δεν είναι απαραιτήτως κάτι το κακό και να συμφιλιωθούν μαζί της.

Η σκηνοθεσία ανήκει στον Λεωνίδα Μικρόπουλο, ο οποίος επιμελήθηκε και τη θεατρική διασκευή μαζί με την Ίλια Παππά.

Μέσα από πέντε επιλεγμένα έργα του Edgar Allan Poe(“Η πτώση του οίκου των Άσερ”,”Μαρτυριάρα καρδιά”,”Ο Μαύρος Γάτος”,”Απώλεια αναπνοής” και “Το προσωπείο του Κόκκινου Θανάτου”),ο σκηνοθέτης επιθυμεί να αναδείξει τη διαστροφή ως μια πτυχή της ανθρώπινης φύσης που οι περισσότεροι φοβούνται να παραδεχτούν ακόμη και στον ίδιο τον εαυτό τους.

Παρακολουθούμε πέντε μονολόγους και παράλληλα πέντε ανεξάρτητες και διαφορετικές μεταξύ τους ιστορίες,όπου οι αφηγητές συνδέονται και εμπλέκονται εν αγνοία τους,με κοινό συνδετικό άξονα την απόλυτη τρέλα και παράνοια και τελική κατάληξη τον ίδιο προορισμό:το απόλυτο σκοτάδι της ζοφερής ύπαρξής τους.Αυτά τα πέντε αφηγήματα συνδέονται με έναν ομαλό τρόπο μεταξύ τους και επιδεικνύουν με κωμικοτραγικό κι -ενίοτε- τραγελαφικό τρόπο την πορεία του ανθρώπου στη ζωή,κινούμενη από τα ένστικτα και τις ορμέμφυτες τάσεις του.

Οι αφηγητές και συγχρόνως πρωταγωνιστές του έργου είναι ψυχικά διαταραγμένες προσωπικότητες που οδηγούνται βαθμιαία τόσο στην παραφροσύνη όσο και στο έγκλημα.Είναι η εκπροσώπηση των ανθρώπων που βασανίζονται από κάτι που υπερβαίνει τον εαυτό τους και παλεύουν με τους προσωπικούς τους “δαίμονες”.

Η παράσταση ξεκινάει με την “Πτώση του οίκου των Άσερ”,όπου ο αφηγητής πηγαίνει στο σπίτι του παιδικού φίλου του Ρόντερικ Άσερ, έχοντας λάβει ένα γράμμα από αυτόν, στο οποίο διαμαρτύρεται για μια ασθένεια ασαφούς αιτιολογίας και ζητά τη βοήθειά του. Καθώς φτάνει, ο αφηγητής αισθάνεται μια βαθιά ανησυχία, παρατηρώντας μια λεπτή ρωγμή που εκτείνεται από την οροφή κι η οποία διατρέχει το μπροστινό μέρος της έπαυλης,πλησίον της διπλανής λίμνης.Ο ηθοποιός Νίκος Μέλλος καταφέρνει επιτυχώς με τα υποκριτικά μέσα που διαθέτει να κάνει τους θεατές να βιώσουν την πτώση του οίκου του Άσερ τόσο ως παρατηρητές όσο και ως συμμετέχοντες σε αυτή.

Στη συνέχεια, ακολουθεί η “Μαρτυριάρα καρδιά”,όπου ο αφηγητής αρχίζει με τις φράσεις: «Στ’ αλήθεια! Νευρικός -πολύ, πάρα πολύ νευρικός ήμουνα και είμαι. Μα πώς να με πείτε όμως τρελό;». Η Ζωή Κουσάνα αναλαμβάνει το δύσκολο έργο του να υποδυθεί έναν ήρωα ξεκάθαρα τρελό,ο οποίος περιγράφει ένα φόνο που διέπραξε, εμμένοντας στις διαβεβαιώσεις του ότι είναι «λογικός».Η ηθοποιός καταφέρνει να μεταπηδήσει με ευκολία στη διαταραγμένη ψυχολογική κατάσταση του αφηγητή και να μεταφέρει με πειστικό τρόπο την ψευδαίσθηση της λογικής του δράστη στους θεατές

Τη σκυτάλη παίρνει ο “Μαύρος γάτος”,όπου το κοινό παρακολουθεί τον Νικόλα Μπράβο να μεταμορφώνεται επί σκηνής από ένα φιλήσυχο άνδρα σε ψυχωτικό δολοφόνο.Οι θεατές γίνονται μάρτυρες ενός απίστευτου παραληρήματος και των εκρήξεων οργής ενός ανθρώπου -έρμαιου της καταστροφικής επίδρασης του αλκοολισμού.Ο Νικόλας Μπράβος αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση ηθοποιού μιας κι έχει τη σπάνια και διακριτική ικανότητα να τραβάει ολοκληρωτικά την προσοχή σε οποιαδήποτε παράσταση κι αν παίζει και ταυτόχρονα να μετατρέπει αυτή τη διακριτικότητα σε ερμηνευτική ισχύ.Εξαιρετικός υποκριτικά και ρεαλιστικά πειστικός στο ρόλο του αλκοολικού και ψυχοπαθούς δολοφόνου κόβει την ανάσα των θεατών καθ’ όλη τη διάρκεια του μονολόγου.Η σταδιακή -ερμηνευτικά- διολίσθηση του Νικόλα Μπράβου στην τρέλα,οι ξαφνικές εκρήξεις θυμού και μεθυσμένης οργής στις οποίες προβαίνει και η τελική κατάρρευση του ήρωα που ενσαρκώνει καθηλώνουν το κοινό κι αποτελούν την περίτρανη απόδειξη ότι πρόκειται για έναν ηθοποιό που καταθέτει πραγματικά την ψυχή του πάνω στο θεατρικό σανίδι.

Τον “Μαύρο γάτο” διαδέχεται η “Απώλεια αναπνοής”,όπου ο αφηγητής χάνει μυστηριωδώς την αναπνοή του και παρακολουθούμε τη δαιδαλώδη διαδρομή που κάνει για να την επανακτήσει.Στη σάτιρα αυτή πρωταγωνιστεί ο Ανδρέας Μυλόπουλος και τον πλαισιώνει η Έλενα Ραουζαίου.Η απίστευτη ενέργεια του Μυλόπουλου κι η ένταση του μικρού ρόλου της Ραουζαίου κρατούν σε συνεχή εγρήγορση τους θεατές.

Η παράσταση ολοκληρώνεται με το “Προσωπείο του Κόκκινου Θανάτου”,όπου παρακολουθούμε την ιστορία του πρίγκιπα Πρόσπερο στην προσπάθεια του να αποφύγει ένα θανατηφόρο λοιμό γνωστό ως “Κόκκινος Θάνατος”, ενώ βρίσκεται κρυμμένος στο αβαείο του.Κεντρικές αφηγήτριες της ιστορίας αυτής είναι η Ίλια Παππά και η Κατερίνα Παπαδάκη,ενώ ευχάριστη έκπληξη αποτελεί κι η συμμετοχή όλων των υπόλοιπων ηθοποιών.Η Ίλια Παππά και η Κατερίνα Παπαδάκη εντυπωσιάζουν με την κινησιολογία τους και την υποκριτική τους δεινότητα σε αυτήν την αλληγορία του αναπόφευκτου ερχομού του θανάτου.

O σκηνοθέτης πρωτοτυπεί αξιοποιώντας κάθε διαθέσιμο χώρο και σπιθαμή του θεάτρου για την πραγματοποίηση αυτών των πέντε αφηγήσεων.Έρχεται αντιμέτωπος με την πρόκληση να μεταφέρει στο θεατρικό σανίδι την ατμόσφαιρα τρόμου κι επικείμενης καταστροφής που δημιουργεί η ανάγνωση των βιβλίων του Πόε.Και πράγματι,το επιτυγχάνει πλήρως.Σε αυτό συνεπικουρεί σε μεγάλο βαθμό κι ο φωτισμός που δημιουργεί μια ανατριχιαστική και μακάβρια ατμόσφαιρα και προκαλεί αισθήματα φόβου, πανικού κι άγχους στους θεατές.

Πρόκειται για μια ιδιαίτερη,διαφορετική και πολυδιάστατη παράσταση με πρωτοποριακά στοιχεία κι έντονο ψυχολογικό βάθος.Η σκηνοθετική προσέγγιση του Μικρόπουλου εμπνέεται από την ψυχανάλυση και συγκεκριμένα,από τις θεωρίες του Σίγκμουντ Φρόυντ για το συνειδητό και το ασυνείδητο.Στον πυρήνα της δικής του αναζήτησης σ’ αυτό το έργο βρίσκονται ο φόβος,η απώλεια,ο τρόμος και τέλος,ο θάνατος.Στην παράσταση,αυτά τα στοιχεία συνυπάρχουν με τρόπους που αντικατοπτρίζουν την ανθρώπινη φύση,όπως ακριβώς συνυπάρχουν και στην καθημερινότητά μας.Το μεγαλύτερο μήνυμα που θέλει να περάσει το έργο είναι η εξοικείωση μας με την έννοια του θανάτου κι η αποδοχή των φόβων από πλευράς μας.

Συνοψίζοντας,πρόκειται για μια παράσταση που απευθύνεται ιδανικά στους φανατικούς αναγνώστες του Πόε και σ’αυτούς που λατρεύουν τις ιστορίες τρόμου, αλλά μπορεί να την παρακολουθήσει άνετα κι ο οποιοσδήποτε γιατί μέσα από αυτά τα πέντε αφηγήματα παρουσιάζεται ολόκληρη η γκάμα της ανθρώπινης ζωής κι ο θεατής μπορεί να διακρίνει με πολυποίκιλο τρόπο στοιχεία που αφορούν και τη δικιά του προσωπική ζωή.