Σημαντική έκδοση και έκθεση για τον Παύλο Σάμιο στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας

του Λεόντιου Πετμεζά

Το διπλό, εξαιρετικά σημαντικό γεγονός για τον καταξιωμένο καλλιτέχνη Παύλο Σάμιο περιλαμβάνει την έκθεση των έργων του στο Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο, Βασ. Σοφίας 22, και μία μνημειώδη έκδοση για την παρουσία και την τέχνη του .

Ως τις 15 Σεπτεμβρίου 2024 διαρκεί η έκθεση με τίτλο “Donum Amicorom” («Δώρο Φίλων»), που περιλαμβάνει μεγάλο μέρος από τα 135 σπουδαία έργα που άφησε ο κορυφαίος ζωγράφος δωρεά στα μεγαλύτερα Μουσεία της χώρας.

Τα επίσημα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν στις 18 Ιουνίου 2024 στις 19.00 .

Πρόκειται για μια πράξη γενναιοδωρίας και προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο, από έναν σπουδαίο δημιουργό που υπήρξε καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών. H συνύπαρξη των μορφών απόδοσης στην τέχνη του είχε στόχους την διάκριση της συνείδησης και της απόλυτης έμπνευσης .Με μυσταγωγική χάρη έθετε την αναφορά της εξομολόγησης του στην μελέτη ,στην ενατένιση στις πρωτογενείς και αποκαλυπτικές παρεμβάσεις. Επεσήμανε την εξασκημένη σκέψη του τονίζοντας τους ρυθμούς διαφοροποίησης και το μεγαλείο της οντότητας του . Ο τρόπος διεξαγωγής των δεδομένων του αποτελούσαν παραμέτρους και κατηγοριοποιήσεις που κωδικοποιούσαν την αμεσότητα και την παρατήρηση. Αποκαλύπτοντας την μύχια ύλη μιας φαντασμαγορίας προκαλούσε μια ατμόσφαιρα με εκφραστικότητα σύλληψης. Κινητοποιούσε την αισθητηριακή νόηση σηματοδοτώντας ισοδύναμα εντυπώσεις. Με οξύτατη παρατηρητικότητα , ενοποιούσε όψεις, με τάσεις. Αξιοποιούσε την τομή της γραφής του, ενδυναμώνοντας διαγώνιες διαδρομές .

Οι προοπτικές του μεταβιβάζονταν στην εμβάθυνση και στην πραγμάτωση της ευκρίνειας.

Η έκθεση πραγματοποιείται με την επιμέλεια του artworx που ίδρυσαν η σύντροφος ζωής για τον Παύλο Σάμιο, Μαρία Ξανθάκου και η Ιζαμπέλα Φρανσές. Την συνοδεύει ο πολυτελής κατάλογος, “Liber Amicorum” («Βιβλίο Φίλων») που περιλαμβάνει κείμενα σημαντικών ανθρώπων της τέχνης και του πολιτισμού που εκτιμούν το έργο του Παύλου Σάμιου και συνδέθηκαν μαζί του και τα έργα της δωρεάς. Κυκλοφορεί, με την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, από τις εκδόσεις Μίλητος.

Όπως σημειώνει η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη στον κατάλογο της έκθεσης: «Ο Παύλος Σάμιος ήταν ένας χαρισματικός καλλιτέχνης, με άμεση και τολμηρή ματιά, εκφράζοντας με σπάνια αίσθηση των χρωμάτων την ισχυρή προσωπικότητά του. Η αστείρευτη φαντασία του δημιουργούσε συνεχώς νέες εκφράσεις στην τεχνική του. Αυστηρός με τον εαυτό του δούλευε ασταμάτητα, κληροδοτώντας μας ένα έργο συμπαγές. Μικρό, αλλά απολύτως αντιπροσωπευτικό δείγμα του, αποτελεί η ανθολογία της έκθεσης «Παύλος Σάμιος – LiberAmicorum» που φιλοξενείται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.» Από την πλευρά της η Δρ Αικατερίνη Π. Δελλαπόρτα Γενική Διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, όπου ο Παύλος Σάμιος είχε παρουσιάσει την τελευταία του μεγάλη εμβληματική έκθεση το 2019 με τίτλο «BROKEN HISTORY», «ΣΠΑΣΜΕΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ» σημειώνει: “Σε μια εποχή που η αντοχή της ιστορικής μνήμης και οι ανθρωπιστικές αξίες δοκιμάζονται σκληρά, ο Παύλος Σάμιος δεν εφησυχάζει ούτε μετά θάνατον… Πέντε χρόνια μετά, το Βυζαντινό Μουσείο έρχεται να φιλοξενήσει και πάλι τον Παύλο Σάμιο, αυτήν τη φορά μέσα από ένα εικαστικό requiem των έργων που ο καλλιτέχνης άφησε γενναιόδωρα σε διάφορα μουσεία της Αθήνας. Στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, αγαπημένο του στέκι και πηγή έμπνευσης αρκετών έργων του, ο Παύλος Σάμιος άφησε τριάντα τέσσερα αντιπροσωπευτικά έργα, τα περισσότερα με θρησκευτικό περιεχόμενο… Η δωρεά που ο Παύλος Σάμιος άφησε στα μουσεία της Αθήνας είναι μια απάντηση στο ερώτημα τι χρησιμεύουν οι καλλιτέχνες σήμερα, γιατί η τέχνη στα μάτια του Σάμιου δεν ήταν μια μοναχική απόλαυση, αλλά ένα μέσο, ένας τρόπος να ζει πάντα μαζί με όλους τους άλλους.”

Αξίζει να αναφερθούμε στο χρονικό της δωρεάς: Το 2021 ο κορυφαίος Έλληνας ζωγράφος και καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών, ο οποίος μετέδωσε με τη διδασκαλία του τα μυστικά της τέχνης στις νεότερες γενιές καλλιτεχνών, προέβη σε μια ύστατη πράξη προσφοράς στον πολιτισμό, αφήνοντας πίσω του μέσω διαθήκης, ένα μοναδικό κληροδότημα, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά. «Θα ’θελα να με θυμούνται μέσα από τα έργα μου. Να αισθάνονται εκείνοι που θα τα βλέπουν κάτι από εκείνο που αισθάνθηκα εγώ όταν ζωγράφιζα», έγραφε ο ίδιος ο Παύλος Σάμιος, επεξηγώντας κατά κάποιο τρόπο την πρωτοβουλία του. Ο ζωγράφος δώρισε σε σημαντικά μουσεία της χώρας και ιδρύματα σπουδαία έργα τέχνης που προέρχονται από όλη την διάρκεια της καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Ανάμεσά τους τα Εθνική Πινακοθήκη, Βυζαντινό Μουσείο, Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Μουσείο της Ακρόπολης, Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας, Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών, Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, Μουσείο Μπενάκη, Ολυμπιακό Μουσείο της Αθήνας, Μέγαρο Μουσικής, Νομισματικό Μουσείο, κ.ά.

Η μεγάλη δωρεά, παρουσιάζεται τώρα στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, πριν διαμοιραστεί στα διαφορετικά μουσεία – φορείς αποδοχής της δωρεάς. Η έκθεση αποκτά και συμβολικό χαρακτήρα καθώς όπως αναφέρθηκε ο Σάμιος παρουσίασε εδώ το 2019 την σειρά Σπασμένη Ιστορία, με εξαιρετική επιτυχία.

Την επιμέλεια της έκδοσης “Liber Amicorum” («Βιβλίο Φίλων»), που συνοδεύει την έκθεση έχουν οι: Μαρία Ξανθάκου, Ιζαμπέλα Φρανσές, Βένια Παστάκα. Τα έργα της δωρεάς παρουσιάζονται ανά μουσείο, καθώς ο Σάμιος είχε επιλέξει , ανάλογα με τη θεματική τους, τους φορείς που ήθελε να τα κληροδοτήσει.